Vanaf twaalf jaar

JEUGDBOEKEN NR. 4, APRIL 2018

Daniel Billiet: Vlinders in het mijnenveld

door Frauke Pauwels

12+ - Het lijkt al jaren erg stil in de jeugdpoëzie. Ted van Lieshout blijft uiteraard – en gelukkig! – een vaste waarde met geregeld nieuw sterk werk, recent was er van Hans Hagen Onbreekbaar, en Plint verzamelt in het tijdschrift Dichter heel wat moois van nieuwe én bekende namen, maar verder bleef het behoorlijk stil.  Met Vlinders in het mijnenveld klinkt nu ook Daniel Billiet weer op. Billiet was vanaf het einde van de jaren ’80 en in de jaren ’90 een van de sterke stemmen van de Vlaamse jeugdpoëzie en stopte – zo schetst de binnenflap – eigenlijk nooit met schrijven, al is het tien jaar geleden dat er nog een nieuwe bundel lag.
 
Vlinders in het mijnenveld brengt ruim vijftig gedichten in zeven heldere rubrieken: ‘armoede’, ‘ik’, ‘school’, ‘moeder’, ‘vader’, ‘dieren’ en ‘liefde’. Die weinig poëtische indeling zegt gelukkig weinig over de taal van de gedichten – en ook de inhoud ontsnapt doorgaans aan dat rigoureuze kader. Billiet kiest in deze bundel stelling voor mensen in de marge, voor wie in ouders, armoede of systemen extra hindernissen vindt. Dat expliciete engagement leidt tot gedichten die verder kijken dan ontluikende seksualiteit of ruzie met ouders en is alleen al daarom verfrissend.
 
In het voorwoord noemt kinderrechtencommissaris Bruno Vanobbergen de gedichten ‘grillig en onvoorspelbaar, of lastig’, de bundel ‘een plek die kinderen uitdaagt zichzelf op het spel te zetten.’ Dat mag dan klinken als iets wat literatuur sowieso zou moeten doen, Vanobbergen heeft gelijk. Billiet daagt zijn lezers uit en schuift met woorden en beelden tot een puzzel die niet helemaal meer past, zoals in het sterke openingsgedicht ‘Aan een leiband’. Naar Billiets goede gewoonte zet hij alledaagse woorden bijna terloops in verzen om, om er dan een treffend beeld tussen te weven:
 
‘Zo traag schuifelen, zo boos blaffen ze
me na met hun hond. Terwijl ik alleen
maar wat fladder door de straat.’
 
Is de vrijheidsdrang van deze ik-persoon nog makkelijk te vertalen naar die van het overgrote merendeel van de jongeren, dan zijn de problemen in de daaropvolgende gedichten een stuk specifieker. Armoede, alcoholmisbruik, zelfverminking, huiselijk geweld… Het zijn niet de lichtste onderwerpen. Toch zijn de gedichten zelden expliciet en is het, ondanks de aantekeningen achteraan, de onderschriften nu en dan en de indeling in rubrieken, aan de lezer om in te vullen wat tussen de lijnen is gebeurd. Dat maakt deze poëzie ruim leesbaar, voor vele leeftijden en voor vele levenservaringen.
 
Het valt op dat Billiet bij zijn lezingen en workshops goed heeft geobserveerd. Soms blijft dat echter net te sterk voelbaar, waardoor een gedicht er niet helemaal in slaagt boven die observatie uit te stijgen, zoals in ‘Alles in de was’ waarin een jongen geen aangepaste kleren heeft voor winters weer. Veel vaker echter lukt dat wél en krijg je een interessant en authentiek klinkend spel met registers, klanken of beeldspraak, waardoor de taal erin slaagt het onderwerp te ontmijnen. In ‘Bont en blauwe pech’ bijvoorbeeld somt een ik-persoon verklaringen op, zoals 
 
‘Ik viel vannacht domweg uit
een nachtmerrie. Op mijn rechteroog.
Ja, ik slaap nogal hoog, juf.
 
Van mijn fiets getuimeld.
Je kiest niet altijd zelf de wind.
Mijn papa ook niet als hij in de wind.’
 
Billiet is er meester in om verzen in te zetten met taal die doodgewoon klinkt en dan zachtjesaan gaat schuren. Niet alle vijfig gedichten doen dat even overtuigend, maar het ruime aanbod in thema’s én taal zetten de deur open voor vele soorten lezers.
 
Vlinders in het mijnenveld verscheen bij een kleine uitgeverij die een allegaartje aan publicaties uitbrengt. Het is spijtig dat een bundel als deze geen plek vindt – of wil? – binnen een fonds met een sterk oog voor poëzie en het is dan ook te hopen dat deze bundel niettemin zijn weg vindt naar flink wat jongeren en ‘mensen met jonge dromen’, zoals de ondertitel suggereert. Een mooie kans om taal en ideeën open te wrikken!
 
Daniel Billiet: Vlinders in het mijnenveld. Gedichten voor mensen met jonge dromen, Uitgeverij De Draak, Tollembeek 2018, 79 p. ISBN 9789490738396. Distributie EPO 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri