15+ - De roos en het zwijn, oorspronkelijk
verschenen in 1997, is een bewerking van het sprookje De schone en het beest,
dat in de eerste helft van de 16de eeuw
opgetekend werd door de Italiaan Gianfresco Straparola en later in een Franse
versie herschreven werd door Madame Le Prince de Beaumont. De roos en het zwijn speelt zich af in de
vroege middeleeuwen en Anne Provoost volgt grotendeels de verhaallijn en
behoudt de sprookjesthema’s.
In het gezin van een reizend handelaar wordt een
derde dochtertje geboren, onvolgroeid en op sterven na dood. Rosalena, de Roos,
is doorschijnend, als van glas. Ze groeit met haar zussen op in het huis van
haar vader. Haar schoonheid krijgt ze, naarmate ze ouder wordt, van de
tegelelfen die de vloeren van het huis bevolken en ze beschikt over bijzondere
gaven. Zo volgt ze haar rondreizende vader in een spiegel en kan ze in de
toekomst kijken. Op een van zijn reizen komt de vader terecht in een verlaten
landhuis, waar hem een weldadige maaltijd geserveerd wordt, zonder dat hij de
eigenaar te zien krijgt. In de tuin plukt hij een zeldzame winterroos. Tybeert
van Oorghem, de eigenaar, die allen die hem lief waren verloren heeft -- ‘het
Beest’ -- wil voor de diefstal schadeloos gesteld worden en stuurt zijn mannen
uit om hem te straffen. ‘Maar hoe stel je iemand die alles kwijt is schadeloos?’
Haar vader besluit terug te gaan naar het landhuis, maar Rosalena zal zijn
plaats innemen. In de afzichtelijke man vindt ze ten slotte een lotgenoot:
‘Ik weet het
niet zeker, maar ik denk dat wat me vervult sneeuwwitte, doorschijnende liefde
is, gaaf als mijn gezicht, en eerlijk als het zijne. […] Mijn afkeer is even
oneindig als mijn liefde.’
De roos en het zwijn nodigt je uit tot herhaald
lezen, telkens vanuit een ander oogpunt. Bijvoorbeeld als een psychologisch
relaas of als een parabel over de aardse schoonheid, die voor Rosalena noodlottig
is, die ze ‘als een harnas’ om zich heen voelt. Voor vrijwel niemand is ze nog
wie ze is, ze wekt overal afgunst, onzekerheid, verwarring, verstomming en
angst. Je zou het ook kunnen lezen met vooral aandacht voor de rol die het
wrattenzwijntje speelt, waar ze al haar affectie aan schenkt. Hij is de katalysator
van haar eenzaamheid, stimulans om te blijven leven, inwijder in sensueel
genot... Hoe dan ook, dit is een rijk, zinnelijk sprookje, een misschien wat overvol
verhaal, met archetypische personages en een freudiaanse inslag. Het is
meticuleus geschreven in een breedvoerige, suggestieve maar bijlange niet
eenvoudige taal.
De roos en het zwijn is in de markt gezet als een young-adultroman
en werd bekroond met de jeugdliteraire prijzen Boekenleeuw en Zoute Zoen 1998.
Waarom dit een jeugdboek zou zijn, is me niet meteen duidelijk. Zet het maar
gewoon bij de literatuur zonder leeftijd.
Anne Provoost: De roos en het
zwijn, Querido, Amsterdam 2023, 143 p. ISBN 9789045127927. Distributie L&M
Books
deze pagina printen of opslaan