Vanaf negen jaar

JEUGDBOEKEN NR. 4, APRIL 2023

Kiran Millwood Hargrave, Tom de Freston (ill.)Julia en de haai: Julia en de haai

door Katrien Maris

10+ - Julia, bijna elf, blikt terug op haar zomer op Unst, het meest noordelijke eiland van de Shetlands. Haar vader, Dan, moet er een oude vuurtoren programmeren zodat die automatisch zijn werk doet. Haar moeder, Maura ,een mariene bioloog, maakt van die gelegenheid gebruik om er op zoek te gaan naar de Groenlandse haai en dit vanuit een enorm onderliggend verdriet. Maura’s moeder overleed elf jaar eerder aan jongdementie. ‘Het was net een brand, de dementie. Het vuur verslond haar te snel.’ Wetenschappers veronderstellen dat Groenlandse haaien zo langzaam bewegen dat ze de tijd kunnen vertragen. Ze kunnen immers meer dan vierhonderd jaar worden. Julia’s moeder wil hun celmateriaal onderzoeken om na te gaan of een dergelijke vertraging ook realiseerbaar is voor mensen.  

Al bij het begin van het verhaal voel je dat er iets met Maura aan de hand is. Of is ze gewoon in alles overenthousiast? Neen, ze is bipolair en Kiran Millwood Hargrave wakkert Maura’s manische episode heel geleidelijk aan, als een duistere, naderende storm. Omdat ze nog geen onderzoeksbeurs toegekend kreeg, huurt Maura een boot met kapitein van een ‘startkapitaal’. Haar vruchteloze pogingen om de haai te vinden worden steeds koortsachtiger en tegelijkertijd is ze minder voor rede vatbaar. Na twee weken koopt ze met eigen middelen een scheepswrak om haar zoektocht op zee alleen te kunnen verder zetten. Na de zoveelste afwijzing van een beursaanvraag, volgt de weerbots die er zat aan te komen en Maura neemt een overdosis medicatie.
 
Tom de Frestons illustraties in wazige grijze en zwarte tinten met fluogele accenten, zweven mee in een onrustwekkende, ongedifferentieerde chaos. Zo straalt de nachtmerrieachtige tekening waarop de enorme pokdalige haai zich van op de plankenvloer in Julia’s kamer opricht en haar bed doet kantelen, enorm veel onrust uit. Ook de kamer zelf is scheefgezakt. Julia kijkt behoedzaam naar het onheilspellende zwart achter haar half openstaande kamerdeur.
 
Het is mooi hoe genuanceerd Kiran Millwood Hargrave de uiteenlopende facetten van Dan en Julia’s persoonlijkheid uitwerkt. Dan is een pater familias die alles doet om zijn gezin rechtop te houden. Hij probeert mama met beide voeten op de grond te houden en tegelijkertijd heeft hij respect voor zijn vrouw als wetenschapper. Hij helpt haar het scheepswrak zeewaardig te maken en heeft een onverwoestbaar geloof in een goede afloop. De symbiotische relatie tussen Julia en haar moeder krijgt mooi vorm in Julia’s klein, geel opschrijfboekje, niet toevallig dezelfde kleur als mama’s regenjas. Hierin noteert ze alle bijzondere dingen die mama over de zee vertelt. Zo dwingt ze zichzelf om precies dezelfde interesses te hebben als haar moeder en een permanent onwankelbaar vertrouwen in haar te tonen. Daarnaast is het mooi om te ervaren hoe Julia toch ook een gewone typisch elfjarige is die worstelt met het aanknopen van vriendschappen. Thuis in Cornwall vindt ze niet meteen aansluiting, maar op Unst voelt Julia wel meteen een klik met de sterrenliefhebber Kin. Omdat hij gepest wordt op school omwille van zijn Indische roots, durft Kin niet meteen uit zijn schulp komen. Julia en Kin zullen bijna een heel verhaal lang onzeker om elkaar heen draaien voor ze elkaar echt vinden en durven vertrouwen.
 
Na mama’s zelfmoordpoging volgen ongeloofwaardige gebeurtenissen elkaar in snel tempo op. Alles past al te vlot in elkaar, wat jammer is na zo’n mooie genuanceerde opbouw. Julia gaat met de boot alleen op zoek naar de haai. Ze komt in een zware storm terecht en wordt door de haai van de verdrinkingsdood gered. En precies op dat moment wordt ze opgepikt door de kapitein die mama eerder onder de arm nam…
 
De blik op Julia’s persoonlijke groei aan het einde maakt veel goed. Terwijl mama in het ziekenhuis herstelt, beseft Julia immers heel goed dat ze voor de uitdaging staat om haar eigen persoonlijkheid te ontwikkelen. ‘Ik was klaar om zelf iets te gaan vinden. Iets van mij. Iets nieuws.’ Prachtig is de scène waar Julia uitgerekend van Kin een nieuw opschrijfboekje krijgt. Een symbool voor een nieuw begin want ‘Het was marineblauw, met een gouden J erop.’
 
Kiran Millwood Hargrave, Tom de Freston: Julia en de haai, Ploegsma, Amsterdam 2023, 224 p. : ill. ISBN 9789021684109. Vertaling van Julia and the Shark door Maria Postema. Distributie Standaard Uitgeverij

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri