4+ - Als je Ooit,
ergens leest, zal je vrijwel meteen de nadrukkelijke, wat gedragen toon
herkennen van The Hill we Climb (Meulenhoff 2021), het gedicht
dat Amanda Gorman in 2021 bracht bij de inauguratie van Joe Biden als president
van de VS. In dit prentenboek is een spoken word artiest aan het woord,
die haar publiek expliciet betrekt bij de maatschappelijke boodschap die ze wil
brengen. Gorman vertaalt de uitdagingen waar de mens voor staat in een heldere boodschap
van hoop voor kinderen: de problemen wereldwijd zijn immens en lijken
onoplosbaar, maar ‘ooit, ergens’ zal er winst geboekt worden. Door eraan te
beginnen, door kleine dingen te doen, met een vast vertrouwen in de toekomst en
de hulp van iedereen.
Het is aan de kinderen van vandaag om dat te doen, want het
boek opent met wat zij van onverschillige, ontmoedigde volwassenen zonder
ondernemingszin of verwachting van de toekomst te horen krijgen: ‘Jou is
verteld / dat dit geen probleem is’; ‘ […] dat dit niet kan worden opgelost’;
‘[…] dat dit te groot is voor jou’; ‘Jou is verteld om niet te hopen.’ De ‘jou’
in dit prentenboek spreekt iedereen aan, evolueert gaandeweg naar ‘jullie’ en
‘wij’. Het wordt niet uitgezegd over welke moeilijke en verdrietige dingen het
gaat, de problemen zijn tijdloos en niet aan een plaats gebonden. De boodschap
is dat ook:
‘Dit
probleem is groot,
maar samen,
zijn wij groter.’
En er zal iets
veranderen, misschien nog niet morgen, misschien pas over een jaar of nog
later, maar het zal gebeuren omdat jij er bent en omdat je zaken aanpakt,
‘Totdat je
niet meer aan het begin staat.
Maar aan het winnen bent.’
Amanda Gorman spreekt
de emotionele intelligentie van kinderen aan, moedigt ze aan hun eigen kracht
te onderkennen. Ze richt zich direct tot hen in eenvoudige woorden, met
ritmische herhalingen en duidelijke klemtonen. Ze laat stiltes vallen tussen de
regels om ze te laten doordringen. In de kracht die dit aan de vertelstem
geeft, herken je de bedrevenheid van de spoken word poet.
‘Hoop
is niet iets dat je hebt, maar iets dat je doet’, zei Gorman in een interview
en dat is ook de boodschap die ze in dit prentenboek wil meegeven. Zij spreekt de aard van de problemen niet uit, maar
Christian Robinson maakt ze in sobere collages concreet: afval, vuilnis,
rotzooi. Een kleine jongen begint aan de opruim terwijl anderen het negeren of
de afvalhoop nog vergroten. ‘Je hebt gezien dat de kleinste dingen / een groot
verschil maken’, gaat de tekst, terwijl de jongen een winkelwagentje vol
vuilnis wegrijdt en een miertje helpt om een half opgegeten donut te laten
verdwijnen. De hoop die je behoudt in al deze verwaarlozing toont zich in de
vorm van een enkel bloemetje tussen het vuil. De collages staan duidelijk
afgetekend tegen een witte achtergrond, waardoor de focus helemaal op de kern
van het gebeuren en op de emotie ligt.
Robinson zet mensen en kinderen van verschillende leeftijd en kleur neer,
met toch een accent op wie kwetsbaar is: een man in een rolstoel, een oud
vrouwtje met een rollator. En wat opvalt, zij zijn degenen die na verloop van
tijd de kinderen helpen om een tuintje op te zetten waar eerst een hoop junk
lag. Robinson heeft de problemen gevisualiseerd, ze een duidelijke plaats en context gegeven, maar Gormans boodschap is daardoor niet
minder universeel.
Eerder verscheen van Amanda Gorman al het prentenboek Zo klinkt
verandering (Van Goor 2021) in het Nederlands, met illustraties van Loren
Long. Een doorsnee, klassiek prentenboek is dat, met bepaald ouderwetse
illustraties en wat duffe rijmen. Ooit,
ergens is helemaal anders, er
spreekt beslist vakkennis uit tekst en illustratie, en het brengt een actuele
boodschap op een manier die kinderen direct betrekt en de ruimte geeft om mee
te denken.
Amanda
Gorman, Christian Robinson: Ooit, ergens, Van Goor, Amsterdam 2023, 32 p. :
ill. ISBN 9789000391080. Vertaling van Something, someday door Gershwin
Bonevacia. Distributie L&M Books
deze pagina printen of opslaan