Peuters en kleuters

JEUGDBOEKEN NR. 10, DECEMBER 2024

Tom Schamp: Het Allermooiste, Buitengewone en Complete boek van alle letters

door Sofie Brants

5+ - Het Allermooiste, Buitengewone en Complete boek van alle letters: een ABC-boek in groot formaat én met zo veel superlatieven in de titel kan niet anders dan hoge verwachtingen scheppen.  Gelukkig is auteur Tom Schamp met dit alfabetboek niet aan zijn proefstuk toe. Hij illustreerde al het Carnavalfabet (Lannoo 2007) van Ghislaine Roman en maakte Het leukste ABC ter wereld (Lannoo 2012). Ook op zijn sociale media experimenteerde hij al vaker met tekeningen van het alfabet.
 
Anders dan in de meeste ABC-boeken vertrekt de auteur niet van de eerste letter van een woord, maar kijkt hij naar de vorm van de letter en werkt hij daarrond verder. De Eiffeltoren vormt de basis voor de letter A, maar komt later ook nog vervormd terug als letter P (Parijs) en omgekeerd als letter Y. Schamp blijft trouw aan zijn geliefde gebouwen, muzikanten, voertuigen en dieren, die zich in dit boek voor de gelegenheid in allerlei letterkronkels bewegen. De illustrator hanteert een eigen(zinnige) stijl met duidelijke invloeden uit het kubisme en surrealisme.  
 
De lezer wordt in het begin en op elke pagina aangesproken door Letterman, een knipoog naar de heel toepasselijke naam van de Amerikaanse presentator David Letterman. Kat Otto, het hoofdpersonage uit een groot deel van Schamps prentenboeken en encyclopedieën krijgt opnieuw een prominente rol. Wie goed speurt, kan zelfs nog meer personages uit eerder werk terugvinden.
 
Schamp deed naar eigen zeggen twee jaar over het organiseren van zijn kijk op de wereld in lettervormen. Dat is niet verwonderlijk, want door te putten uit eigen ervaringen en observaties neemt hij zijn lezers mee op een unieke wereldreis langs verschillende landen, talen, uitdrukkingen en culturen. Het resultaat is een bonte bladspiegel, waarbij elke letter een dubbele pagina beslaat. De combinatie van kleurrijke illustraties en een veelheid aan tekst in verschillende lettertypes voelt niet aan als overdaad, maar de auteur raadt zijn lezers wel aan om niet onbezonnen in de lettersoep te duiken en per lezing slechts één letter te ontdekken.
 
Om het oog van de kijker wat rust te gunnen zijn er bovendien enkele witte zoekpagina’s ingelast: leuke interactieve elementen waarbij de lezer enkele lettervormen op de voorgaande pagina’s dient te gaan zoeken. Bij aanvang van de letter N worden de zoekpagina’s eenmalig vervangen door een opsomming en uitleg van het internationale spellingalfabet of NAVO-alfabet. Wie daarna nog eens terugbladert ziet op elke letterpagina een verwijzing naar het spellingsalfabet en ook in de schutbladen wordt dit alfabet verder uitgewerkt.  
 
De auteur tovert met beelden, maar ook op tekstueel vlak toont Schamp zich een echte woordkunstenaar. Het boek is doorspekt met allitererende zinnen (‘Zo’n concert vergt veel collectieve concentratie.’), humoristische doordenkers (‘Laat een lynx niet links liggen.’) en verwijzingen naar de populaire cultuur die het leesplezier van kinderen willen aanwakkeren.  
 
Niet zelden stelt de auteur zijn lezers een vraag (‘Waardoor verdween de dodo?’) en weet zo de regels van de klassieke ABC-boeken te overstijgen. Het boek neigt dan eerder naar een encyclopedie die de nieuwsgierigheid van kinderen op zo een manier prikkelt dat ze zelf op informatieve ontdekkingstocht willen gaan, als echte autodidacten. De speelse ondertitel Abecedarium Ottodidacticum heeft daarbij zijn naam niet gestolen. Toch zijn niet alle weetjes voor elke leeftijd behapbaar en vragen ze soms zelfs behoorlijk wat denkwerk van de volwassen lezer (‘Metropolen volgen zelden een mathematisch model’).
 
Het omvangrijke aanbod aan ABC-boeken is niet meer weg te denken uit het huidige kinderenboekenlandschap. Het vergt dan ook een bijzonder en vernieuwend boek om zich binnen het genre te kunnen onderscheiden. Het Allermooiste, Buitengewone en Complete boek van alle letters is een ode aan de taal in al haar facetten dat doet ontdekken en herontdekken. Het mag duidelijk wezen: dit boek doet zijn grootse titel alle eer aan.  
 
Tom Schamp: Het Allermooiste, Buitengewone en Complete boek van alle letters, Lannoo, Tielt 2024, 62 p. : ill. ISBN 9789401404976

deze pagina printen of opslaan