Vanaf twaalf jaar

JEUGDBOEKEN NR. 5, MEI 2025

Marco Kunst: Vuile handen

door Henk van Viegen

13 + - Filosoof en productief jeugdboekenschrijver Marco Kunst ziet zijn boeken als het verlengde van zijn filosoof-zijn: hij beschouwt zijn verhalen als filosofische verkenningen, of die nu in zijn geliefde fantasy/sprookjesgenre zijn of vooral in het realisme geworteld. Niet vreemd dus dat hij door Querido gevraagd werd het door deze uitgever geproduceerde jeugdboek voor de Maand van de Filosofie (april) te schrijven, met dit jaar als thema: Mij een zorg. Kunst hield zich bijzonder goed aan dit thema.
 
Er zijn twee hoofdpersonages, broer en zus Achim en Leila. Het verhaal wordt verteld in de ik-vorm, het ene hoofdstuk vanuit Achim (op één uitzondering na, Achim krijgt er een keer twee achter elkaar), het andere vanuit Leila. Je snapt het al wel: hun twee verhalen gaan elkaar in de finale naderen.
 
Het is 2030. Achim en zijn moeder zijn behoorlijk fanatiek als het gaat om het klimaatprobleem. Om te oefenen in voedselautonomie en te leren over actie voeren, hebben ze besloten een paar maanden door te gaan brengen in de leefgemeenschap de Aardelaar. Moeder komt al snel terug, niet vanwege het werk, maar om de verharding van het activisme daar. Achim komt juist snel in de ban van een van de charismatische leiders op de Aardelaar. Die leiders beginnen hun geloof in een vreedzame oplossing kwijt te raken en zijn inmiddels bereid vuile handen te maken. Achim laat zich op een gegeven moment door hen verleiden tot een extreme actie op Schiphol, je ziet iets daarvan op het voorplat. Hij zal, in de lounge van de meest frequente vliegers, een bom achterlaten.
 
Leila is geestelijk heel sterk, maar lichamelijk uiterst zwak. Feitelijk heeft ze 24-uurszorg nodig, en daarom is haar vader gestopt met buiten de deur werken om haar die zorg te kunnen bieden. Slechts heel nu en dan blijft ze alleen, wel met een telefoon en een noodknop. Op zo’n moment krijgt ze een verontrustend appje van Achim vanaf Schiphol. Ze vermoedt dat er iets heftigs staat te gebeuren, krijgt hem niet meer te pakken en vertrekt in een opwelling daarheen om hem te spreken te krijgen.
 
Beiden daveren op Schiphol hun noodlot tegemoet, tijdens een poging elkaar te redden. Leila stort in, en drukt op de noodknop. Achim realiseert zich tijdens zijn run naar Leila dat hij eigenlijk wel wat luchtig gedacht heeft over de consequenties van zijn daad: mag hij beslissen over het leven/de dood van een ander?
 
De novelle (grote letter, 90 pagina’s) begint op de slotdag, middenin wat later blijkt Achims poging te zijn om Leila te bereiken. In het slot zijn we daar, in moordend tempo, terug.
 
De schrijver heeft zijn punt gemaakt: we hebben volop gezien hoe betrokken iedereen is in het gezin van Achim en Leila. En ook is volkomen duidelijk dat Achim echt bezorgd is over de ongehoorde  klimaatschade. Cynisch realiseert Leila zich dat zij, met haar apparaten en andere medische zorg en aandacht, behoorlijk veel klimaatschade aanricht…
 
In het korte bestek van deze novelle weet Kunst dus best nog wat boven tafel te krijgen. Wellicht moeten we nog iets zoeken achter het gegeven dat hij zijn twee hoofdrolspelers een Hebreeuwse en een Arabische voornaam geeft.
 
Een realistische toekomstnovelle, tegen de dystopie aanleunend, met een toekomst die nu al erg goed zichtbaar is. Met oprecht bezorgde activisten die de grenzen opzoeken, maar die tot nu toe nauwelijks overschreden hebben. Waarschijnlijk gebeurt dat hier wel, maar helemaal zeker is dat niet. Kunst laat het aan de lezer over te bepalen of een happy end in de laatste seconden nog tot de mogelijkheden behoort.
 
Marco Kunst: Vuile handen, Querido, Amsterdam 2025, 92 p. ISBN 9789045130903. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan