Vakliteratuur

Catherine Orenstein : Little Red Riding Hood Uncloaked

door Vanessa Joosen

Favoriet
Van alle sprookjesfiguren die we vandaag de dag nog kennen is Roodkapje ongetwijfeld favoriet. Je ziet het herkenbare meisje met haar rode jasje telkens weer opduiken in de reclame, in films en in andere jeugdboeken. In Vlaanderen verschenen vorig jaar nog twee boeken die de verhaalstof van Roodkapje recycleerden: Pieter Gaudesaboos haalde de shortlist van de Gouden Uil met zijn Roodlapje, en ook Edward van de Vendel en Isabelle Vandenabeele werden alom geprezen voor Rood Rood Roodkapje.

Mantels als metafoor
Catherine Orenstein gaat in haar boek na op welke manieren de figuur van Roodkapje in de Westerse cultuur telkens opnieuw vorm gegeven werd. De metafoor die ze daarvoor gebruikt is de kleding die het meisje draagt: Roodkapje hult zich immers in veel verschillende mantels. Soms moet je die metafoor heel letterlijk nemen. Orenstein vergelijkt bijvoorbeeld de mode uit de tijd van Grimm en Perrault, en trekt daaruit conclusies over het heersende vrouwbeeld. In een recente recyclagevorm draagt Roodkapje dan weer weinig of geen kleren: het onschuldige meisje op weg naar grootmoeder is immers niet alleen een favoriet in de kinderkamer, maar ook in de porno-industrie.

De wolf
Bij een gedaanteverwisseling van Roodkapje hoort bijna automatisch ook een gedaanteverwisseling van de wolf. Want ook hij verschijnt in vele vormen: van gewiekste verleider of gevaarlijke weerwolf tot bedreigde diersoort en tragikomische underdog. Interessant is de bespreking van Orenstein over allerlei mengvormen tussen de wolf en Roodkapje.
Opnieuw vindt ze hiervoor een paar sprekende voorbeelden die met kleren te maken hebben. In de bewerking van Roald Dahl, bijvoorbeeld, is het meisje de wolf te slim af en maakte ze van hem een bontmantel. Wanneer Roodkapje de kleren van de wolf draagt, neemt ze van hem ook een aantal eigenschappen over, zo argumenteert Orenstein. Hetzelfde geldt misschien ook voor de wolf, die de kleren van grootmoeder aantrekt. In sommige hedendaagse bewerkingen blijft deze travestie niet zonder gevolgen voor het karakter van de wolf.

Culturele klimaat

Als wetenschappelijke studie kan Orenstein niet tippen aan het grote standaardwerk over Roodkapje: The Trials and Tribulations van Jack Zipes. Vooral voor de historische hoofdstukken over oudere versies van het sprookje heeft haar analyse niet genoeg nieuwe elementen te bieden.
Als populair-wetenschappelijk werk heeft Little Red Riding Hood Uncloaked dan wel weer veel kwaliteiten. Orenstein combineert elke analyse van een Roodkapje variant met een uitgebreide schets van het vrouwbeeld en het culturele klimaat waarin de bewerking ontstond. Zo kan je niet alleen lezen over de losse zeden aan het Franse hof ten tijde van Perrault, maar ook over de wijzigende houding tegenover verkrachting en mishandeling van vrouwen in de twintigste eeuw of over de zelfmoordneigingen van de beroemde Engelse dichteres Anne Sexton, die zich gevangen voelde in haar rol als huisvrouw in de jaren zestig.

Up to date

Orenstein heeft een vlotte pen, en ze heeft interessante en vaak sensationele voorbeelden gekozen, die ze op een boeiende manier uitwerkt. Door het vele fotomateriaal krijg je een duidelijk beeld van de verschillende verschijningsvormen die Roodkapje in de reclame en de populaire cultuur aangemeten kreeg. Orensteins boek is bovendien helemaal up to date, met talrijke verwijzingen naar populaire televisieprogramma's zoals Sex and the City of Seinfeld.

Sterkte
De diverse interpretaties en bijbehorende verschijningsvormen van Roodkapje zeggen niet alleen iets over het sprookje zelf, maar vooral ook over de cultuur waarin de nieuwe vorm gecreëerd wordt. Orenstein past dit niet alleen toe op de achttiende en de negentiende eeuw, maar ook en met veel overtuiging op de twintigste eeuw. Dat is ongetwijfeld de sterkte van haar boek.

Catherine Orenstein : Little Red Riding Hood Uncloaked, New York: Basic Books, 2002,
289 p., ISBN 0465041264

Oorspronkelijk verschenen in De Leeswelp 2002

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri