Vakliteratuur

Ann Alston: The Family in English Children’s Literature

door Helma Van Lierop

Ann Alston begint haar verkenning van gezinnen in Engelse kinderliteratuur met de observatie dat ondanks de revolutie in het gezinsleven in de voorbije twee eeuwen, kinderliteratuur nog steeds vasthoudt aan het ideaal van de ‘cosy nuclear family’. Aan het eind van haar boek komt ze tot de volgende conclusie: ‘At the beginning of the twenty-first century, when families and their structures have changed considerably in society we might expect the traditional signifiers of the good family to have become redundant. But as this book has shown, these tropes retain their importance and those families that do not fulfil the ideal are invariably constructed as “other” to the desirable norm’. Tussen deze twee min of meer identieke observaties, presenteert Alston een analyse van het gezinsleven in kinderboeken tussen 1818 en 2003. De boeken die ze bediscussieert, zijn geselecteerd op basis van hun populariteit bij kinderen, hun beschikbaarheid of omdat ze onderwerp zijn geweest van kritische debatten. Alston beperkt zich niet tot een specifieke leeftijdsgroep of genre, omdat de ideologie van het gezin aanwezig is alle kinderboeken: van prentenboeken, in realistische verhalen, fantasy tot jongerenromans. Om die reden gebruikt ze een breed spectrum aan teksten: van Mrs. Sherwood’s History of the Fairchild Family, via Louisa M. Alcott’s Little Women, L.M. Montgomery’s Anne of Green Gables, Eve Garnett’s The Family to One End Street tot John Rowe Townsend’s Gumble’s Yard, Roald Dahl’s Matilda en J.K. Rowling’s Harry Potter and the Order of the Phoenix.
Het boek is verdeeld in twee delen. In het eerste deel geeft Alston een chronologische en historische beschrijving van het gezinsleven, zowel in de werkelijkheid als in fictie. Hoofdstuk een geeft een overzicht van noties die gebruikt worden met betrekking  tot het gezin en de belangrijkste veranderingen in de organisatie van het gezin en in gezinsrelaties in de realiteit. Dit deel is voornamelijk gebaseerd op relevante studies van wetenschappers als Lawrence Stone, Philippe Ariès, Linda A. Pollock, Leonore Davidoff en anderen. Slechts zo nu en dan gebruikt Alston kinderboeken om veranderingen in de realiteit te illustreren. De hoofdstukken twee en drie richten zich op de representatie van het gezin in fictie voor kinderen van The History of the Fairchild Family (1818) tot Matilda (1988).
Het tweede deel is thematisch gestructureerd. Hoofdstuk vier verkent het beeld van gezinshuizen, hoofdstuk vijf analyseert de ruimtes in huis, de zogenaamde ‘domestic spaces’, terwijl hoofdstuk zes focust op voedsel in kinderboeken. Door de hoofdstukken op deze wijze te organiseren wil Alston de lezer meenemen van de buitenkant van het gezin naar de binnenkant om zo haar analyse intiemer te maken, ‘moving from the social structuring of the family and concluding with a focus on “the individual”’. Ieder hoofdstuk in deze sectie begint met de geschiedenis en de theorie van een specifiek thema, gebaseerd op kinderliteratuurkritiek en studies uit andere disciplines as de sociologie en de filosofie.
De grote kracht van dit boek ligt in de tweede sectie. De thema’s ‘There’s No Place Like Home’, ‘A Room of One’s Own?’ en ‘Edible Factors’ zijn goed gekozen en de voorbeelden zijn overtuigend, ook omdat Alston nu de boeken detailleerder bespreekt dan in de chronologische sectie van het boek. Het tweede deel zorgt voor een stevige basis voor haar hoofdargument dat de overeenkomsten tussen gezinnen in fictie voor kinderen gedurende bijna twee eeuwen groter zijn dan de verschillen, en dat de ideologie van het liefhebbende, ondersteunende en toegewijde gezin nog steeds levend is.
Het meest problematische aspect van deze studie is haar organisatie. De verdeling in een chronologische en een thematische sectie die beide nagenoeg dezelfde teksten analyseren, is verantwoordelijk voor overlap en herhaling. Deze redundantie wordt versterkt door het feit dat het belangrijkste argument van deze studie al in het begin wordt weggegeven en daarna telkens wordt herhaald. Het boek zou baat gehad hebben bij een structuur met een sterkere focus op de thema’s. Binnen de thema’s hadden de teksten dan in chronologische volgorde besproken kunnen worden. Wanneer Alston het materiaal op deze wijze geordend had, dan zou ze de gelegenheid hebben gehad haar visie op de gezinsideologie in fictie voor kinderen meer geleidelijk te ontwikkelen. The Family in English Children’s Literature biedt zeker interessante nieuwe perspectieven op hoe het gezin in kinderboeken in de loop der tijd is geportretteerd, maar de studie is door de vele herhalingen ook ietwat teleurstellend.

Routledge New York, 2008, 160 p., € 76. ISBN 9780415988858
Distributie: Taylor & Francis Group

Oorspronkelijk verschenen in De Leeswelp 2008


deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri