Vakliteratuur

Elizabeth Thiel: The Fantasy of Family

door Helma Van Lierop

In The Fantasy of the Family biedt Elizabeth Thiel een uitdagend en nieuw perspectief op de Victoriaanse ideologie van huiselijkheid en gezin. In plaats van zich in de eerste plaats te richten op het zogenaamde kerngezin bestaande uit man, vrouw en twee of meer kinderen, kent Thiel een centrale plaats toe aan wat zij de ‘transnormative family’ noemt, een concept dat ze speciaal voor deze studie heeft ontwikkeld als contrast voor het volledige gezin. Het transnormatieve gezin ‘is identified primarily by the temporary or permanent absence of a natural parent or parents, often by the presence of a surrogate mother or father, who may or may not be related to the child, and, frequently, by the relocation of the child to an environment outside the “natural” family.’ Tijdens het lezen van negentiende-eeuwse kinderliteratuur werd Thiel getroffen door het feit dat in opvallend veel teksten sprake was van onvolledige gezinnen. Wat haar nog meer verraste was dat ze werden beschreven als een vanzelfsprekend fenomeen. Thiel concludeerde dat er kennelijk een discrepantie was tussen het Victoriaanse concept van het ideale en idyllische gezin, en de zichtbare aanwezigheid van incomplete gezinnen in Victoriaanse fictie voor kinderen. Ideologisch gezien bleek de beschrijving van de transnormatieve gezinnen zich echter wel te conformeren aan de conceptualisering van het ideale gezin in de Victoriaanse tijd, althans aan de oppervlakte.
In de inleiding geeft Thiel een adequate verantwoording van de definities die ze gebruikt, en de brede theoretische context van haar studie die inzichten bevat uit de literatuurtheorie en gender studies, als ook uit het nieuw historicisme en gezinsstudies. In het eerste hoofdstuk besteedt ze aandacht aan de geschiedenis van het gezin en aan kwantitatieve sociologische data betreffende transnormatieve gezinnen in de negentiende-eeuwse maatschappij. Hoofdstuk twee focust op de zogenaamde ‘street-arab tales’ over dakloze kinderen uit de laagste sociale klasse. Haar analyse van verschillende representatieve voorbeelden van dit genre laat zien dat deze verhalen ‘reinscribe middle-class ideology by insisting that its protagonists can achieve happiness only within a setting that attempts to mirror  the domestic ideal.’ In het derde hoofdstuk analyseert Thiel het personage van de stiefmoeder in kinderboeken, terwijl ze in het volgende hoofdstuk de verschillende rollen van tantes en ooms als pleegouders aan een nadere beschouwing onderwerpt. Het laatste hoofdstuk onderzoekt de manier waarop vrouwelijke auteurs omgaan met hun dubbele rol van professioneel schrijver en moeder. Hoewel ieder hoofdstuk een aantal nieuwe inzichten oplevert in de manieren waarop Victoriaanse kinderliteratuur omgaat met het ideaal van huiselijkheid, is dit laatste hoofdstuk het inspirerendst. Gebruikmakend van Barbara Wall’s concept van ‘the double address’ laat Thiel zien hoe negentiende-eeuwse vrouwelijke auteurs van kinderboeken gelijktijdig zowel de Victoriaanse gezinsideologie repliceren als het ideaal van huiselijkheid ondermijnen als ze erkennen dat ‘it was nothing more than a fantasy’. Haar voorbeelden en haar argumentatie met betrekking tot dit onderwerp zijn zeer overtuigend.
Thiel biedt een nieuw en fascinerend perspectief op het Victoriaanse gezinsideaal. Wat haar studie echter nog interessanter maakt, is dat zij zich niet beperkt tot teksten uit de canon. Ze verkent de breedte van de negentiende-eeuwse kinderboeken door ook aandacht te besteden aan auteurs die inmiddels al lang vergeten zijn. Door deze keuze geeft ze de lezer een gevarieerd en pakkend beeld van het Victoriaans gezin. Thiel’s heldere stijl en haar goed opgebouwde argumentatie maken het lezen van haar boek tot een plezierige en uitdagende ervaring.

Routledge New York/London, 2008, 199 p., £ 60. ISBN 9780415980357
Distributie: Taylor & Francis Group

Oorspronkelijk verschenen in De Leeswelp 2008


deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri