Adolescenten

JEUGDBOEKEN NR. 1, SEPTEMBER 2015

Edward van de Vendel: Oliver

door Lies Lavrijsen

Voor de zestienjarige Oliver is familie alles. Hij komt uit een warm nest met liefhebbende ouders, en zijn neef Bendik is behalve zijn beste vriend ook een beetje zijn broer: Bendiks vader is enkele jaren geleden om het leven gekomen in een auto-ongeluk, en sindsdien fungeert Olivers vader als stand-in. Maar op een dag komt Oliver na een belangrijke voetbalwedstrijd thuis en is zijn vader weg. Zomaar, opeens. Zijn moeder doet eerst nog wat geheimzinnig, maar al snel wordt duidelijk dat Olivers vader haar bedrogen heeft met verschillende van zijn studentes. In de zomer die volgt, moeten Oliver, Bendik en alle andere betrokkenen de gevolgen van die misstap onder ogen zien - een pijnlijk proces dat bij de jongens heftige gevoelens en extreme reacties teweegbrengt.
Geconfronteerd met een plotselinge dreiging doen mensen gewoonlijk twee dingen: fight or flight. Oliver kiest voor het tweede: hij steekt zijn kop in het zand en weigert te geloven dat zijn leven gaat veranderen. ‘Er is niks aan de hand’, houdt hij zichzelf koppig voor, kruipt in zijn schulp en wacht af tot zijn ouders hun ‘geklooi’ weer opgelost hebben. Ook zijn eigen ontluikende seksualiteit drukt hij liever weg - want anders zou hij moeten toegeven dat hij op jongens valt.
Zijn neef Bendik is iemand die eerder voor de confrontatie lijkt te gaan, maar als puntje bij paaltje komt vlucht hij ook. ‘Drank maakt alles draaglijker’, beweert hij. En daarvan heeft hij steeds meer nodig, nu hij voor de tweede keer een vader dreigt te verliezen. Dat hij de dood van zijn eerste vader nog niet volledig verwerkt heeft, blijkt onder andere uit de macabere anekdotes over bizarre sterfgevallen die hij op de meest onverwachte momenten opdist.
Bendiks toenemende alcoholmisbruik, de opflakkerende rouw om zijn vader, het overspel van Olivers vader, Olivers homoseksualiteit, vriendschap, familiebanden - de krap tweehonderd bladzijden die het boek telt zijn van een schrikwekkende densiteit. Dat kan zwaar op de hand lijken, maar in werkelijkheid zijn de thema’s op zo’n organische manier met elkaar verweven dat je nauwelijks merkt wat je allemaal voor de kiezen krijgt. Edward van de Vendel bewijst nog maar eens dat hij een meesterverteller is.
Dat blijkt ook uit de knappe psychologische portrettering van de personages. Oliver en Bendik hebben maar een half woord nodig om elkaar te begrijpen - grappig overigens hoe hun stoere, jongenspraat (er wordt gekloot, gekut en gezeikt dat het een aard heeft) afgewisseld wordt met poëtische beelden, zoals dat van de rust die een eenzame eland uitstraalt. Maar door die diepe vriendschap snijdt af en toe ook een steek van jaloezie, zoals wanneer Oliver terloops vaststelt dat Bendik veel meer op zijn vader lijkt dan hijzelf. Naarmate het boek vordert, begint Oliver steeds levendigere moordfantasieën te koesteren ten opzichte van zijn vader - in die mate dat hij Bendik benijdt: ‘Een vader die dood is kan niemand meer pijn doen.’ Bendik begrijpt hem, maar weigert hem te volgen - hij heeft zijn keuze gemaakt, een keuze vóór Olivers vader, en die moet Oliver respecteren.
Uiteindelijk moet Oliver net als iedereen volwassen worden, en dus een manier vinden om met zijn problemen om te gaan. In een ijselijke finale, waarin hij zijn coming-out letterlijk als breekijzer gebruikt, neemt hij definitief afstand van zijn vader, maar zorgt hij er tegelijkertijd voor dat Bendik de zijne behoudt. Kippenvel gegarandeerd.
Oliver is een prequel op De dagen van de bluegrassliefde en Ons derde lichaam, die allebei een bekroning als beste young adultroman in de wacht sleepten. Toch staat Oliver in hoge mate los van die boeken en kan het dus ook prima op zichzelf gelezen worden.
 
Amsterdam: Querido, 2015, 207 p. ISBN 9789045116136
 

deze pagina printen of opslaan