Adolescenten

Anne Blankman: Gevangene van de nacht

door Jürgen Peeters

14+ - In Anne Blankmans debuutroman verraadt de focalisator — hoofdpersonage Gretchen is het aangenomen nichtje van Adolf Hitler — het ambitieuze opzet van de auteur. Tijdens de mislukte ‘Bierkellerputsch’ van 1923 overleed Gretchens vader toen hij de voor Hitler bedoelde kogels opving. Als zijn ‘martelaarsdochter’ gebruikt Gretchen aanvankelijk Hitlers retoriek en levensvisie als toetssteen: 'Ze wist niet hoe ze moest reageren. Dankbaarheid van een Jood was een vergiftigd geschenk, had oom Dolf haar verteld.' Aan die uitverkoren positie komt echter vrij abrupt een einde als Gretchen van de uitgerekend joodse journalist Daniel Cohen een heel andere versie van haar vaders dood verneemt. Vastbesloten de ware toedracht te achterhalen, sluit Gretchen een pact met Cohen, en dat heeft vanzelfsprekend verregaande gevolgen. Gretchens coming-of-age neemt een centrale plaats in. Ze evolueert van naïef en geïndoctrineerd tot een kritische jongvolwassene, die de retoriek van extreemrechts niet langer klakkeloos overneemt en geen boodschap heeft aan agressie en haat, zoals haar psychopathische broer Reinhard.
Blankmans grootste sterkte ligt ongetwijfeld in haar gedegen historisch onderzoek, dat ze accuraat in de verhaallijn verwerkt. De impact en fatale afloop van Wereldoorlog I, de maatschappelijke omwentelingen in het Duitsland van 1933, het opkomend nationaalsocialisme en de bittere armoede van de bevolking komen ruimschoots aan bod. Een enkele keer treedt de auteur te duidelijk op de voorgrond. Knap is wel hoe ze goedgekozen citaten uit Goethes Erlkönig en het werk van Freud natuurlijk in de verhaallijn integreert.
Blankmans opzet om van Hitler een levensecht personage te maken, is niet volledig geslaagd; uit het mozaïek van karaktereigenschappen, bekend uit historisch onderzoek, ontstaat geen mens van vlees en bloed. Gretchens poging om met behulp van dr. Whitestone Hitlers beweegredenen vanuit psychoanalytisch perspectief te verklaren, is een potentieel erg interessante, maar bij voorbaat tot mislukken gedoemde onderneming.
Hoewel Blankman geen begenadigd stiliste is, overtuigt ze aanvankelijk met een feilloos uitgewerkte spanningsboog: Gretchens poging om de waarheid omtrent haar vaders dood te achterhalen, brengt haar meermaals in een lastig parket. Gaandeweg verliest Blankman zich echter in een ronduit ongeloofwaardig verhaal met thrillerachtige allures, en dat is bijzonder jammer. Ook de inderhaast beschreven liefdeshistorie was beter achterwege gebleven. Het geforceerde open einde verwijst expliciet naar een vervolgverhaal, waarin Hitler ondertussen Reichskanzler geworden is.
Het is dan ook voornamelijk de historische verhaallijn die Gevangene van de nacht tot een interessant debuut maakt. Het maakt echter wel benieuwd op welk elan de auteur in het tweede deel van haar trilogie zal verdergaan.


Anne Blankman, Gevangene van de nacht, Cargo Amsterdam, 2014, 382 p., € 18,9. ISBN 9789023489436. Vert. van: Prisoner of night and fog door Lydia Meeder. Distributie: WPG Uitgevers

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswelp 2014

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri