13+ - In Ik van Margaretha Van Andel bekoopt de vijftienjarige Daniël het clandestiene ritje met de auto van zijn vader met een dwarslaesie en levenslange verlamming van zijn onderlichaam. Hij haat alle beperkingen van zijn nieuwe leven. Het enige lichtpunt is zijn vriend Jeen, een teruggetrokken bolleboos met een broer die net als Daniël in een rolstoel zit. Als Daniël drie jaar later de computerfiles van een wetenschapster kraakt die experimenteert met parallelle universa, wil hij haar volgende proefkonijn zijn.
Elk moment dat je een beslissing neemt, splitst je leven. Eén versie van jou gaat door op het gekozen pad, zegt de theorie van deze dr. Halmstad, een andere versie leeft het leven dat je zou hebben geleid als je op dat moment een andere keuze had gemaakt. Daniël weet precies welke beslissing hij wil terugdraaien, en hij kan niet wachten om weer te kunnen lopen. Hij overtuigt dr. Halmstad om twee maanden lang zijn bewustzijn te verwisselen met de andere Daniël die wel nog kan lopen. Dat hij nadien ook moet terugkeren naar zijn rolstoel, is iets waar hij liever niet te lang over nadenkt. Ook Jeen heeft het er moeilijk mee. Hij kijkt er niet naar uit om twee maanden een vreemde in het lichaam van zijn vriend te begeleiden, en hij vreest ook dat Daniël zich niet zal houden aan de afspraak om terug te komen.
De omwisseling slaagt en Daniël is euforisch over zijn herwonnen lichaam – nu volwassen en sterker ontwikkeld dan toen hij drie jaar geleden achter het stuur kroop. Maar zijn vreugde slaat al snel om in verwarring en angst. Ondanks dat hij gewoon naar huis gaat en daar iedereen aantreft die hij kent, is de situatie anders. De relatie met zijn ouders blijkt een stuk gecompliceerder dan die in het leven dat hij kent. Stukje bij beetje komt hij te weten dat hij hier allesbehalve een lieve, volgzame jongen is. Dat hij in plaats van aan de hogeschool te studeren zijn laatste jaar op de middelbare school overdoet, is nog maar het begin. Er blijkt ook agressie en afpersing aan te pas te komen, en Jeen is in dit leven allesbehalve zijn vriend.
Daniël begint de ergste dingen recht te trekken. Hij slaagt er uiteindelijk ook in om Jeen in vertrouwen te nemen, en stopt met het afpersen van diens zusje Senna. Ook zij weet van de omwisseling en wordt verliefd op hem. Precies op dat moment moet hij echter terugkeren naar zijn eigen leven…
Met Ik, de opvolger van haar debuutroman Buitenstaanders, zet Van Andel een sterk boek neer. Ze schrijft goed, met rake zinnen en knappe wendingen, en er staat geen woord te veel. De afwisseling van de gebeurtenissen in Daniëls ‘nieuwe’ leven en de flashbacks die tonen hoe hij erin geslaagd is de omwisseling te laten plaatsvinden, zorgen voor een goed opgebouwd spanningsveld met hier en daar wat dramatische ironie.
De psychologische uitwerking van de personages, vooral van Daniël, is zonder meer geloofwaardig. Er is geen plaats voor zwart-witdenken in Ik, al lijkt de Daniël in de rolstoel aanvankelijk een veel sympathieker personage dan de Daniël die nog wel kan lopen. Ook Jeen blijkt een paar onvermoede kanten te hebben. De plottwist op het einde komt totaal onverwacht, maakt het hele verhaal ineens een stuk complexer en plaatst alle personages in een ander licht. Knap gedaan. Het compenseert het feit dat de spanning wat inzakt in het middenstuk van het verhaal, waar het vooral gaat over pubertwisten en achter restjes van gebeurtenissen komen.
Ik is een brok stevige lectuur voor rijpe lezers vanaf dertien jaar, al zullen de finesses van de filosofie van het multiversum eerder geschikt zijn voor een publiek van oudere adolescenten.
Margaretha Van Andel, Ik, Lemniscaat Amsterdam, 2014, 176 p., € 16,95. ISBN 9789047706250. Distributie: De Eenhoorn
Oorspronkelijk verschenen in de Leeswelp 2014
deze pagina printen of opslaan