Vanaf negen jaar

JEUGDBOEKEN NR. 1, JANUARI 2016

Liesbet Ruben: Mijn opa de trekvogel

door Jürgen Peeters

10+ - In oktober 2015 opende de langlopende tentoonstelling ZieZo Marokko in het Amsterdamse Tropenmuseum. Het bijhorende boek Mijn opa de trekvogel werd geschreven door medewerkster Liesbet Ruben, die eerder al enkele goed onthaalde boeken bij de tentoonstellingen van het Tropenmuseum publiceerde.
 
Ruben vertrekt vanuit een fictief verhaalgegeven; via herinneringen van zijn opa, een naar Amsterdam uitgeweken Marokkaan, maakt de jonge Adam zogenaamd fictieve reizen naar Marokko. De auteur vertelt haar verhaal aan de hand van foto’s en tekst, telkens verspreid over een dubbele pagina. Het verhaal – vaak in dialoogvorm – staat op de rechterpagina, terwijl de linkerhelft volledig wordt ingenomen door levendige, duidelijke kleurenfoto’s. Cultuurgerelateerde begrippen, zoals ‘profeet’, ‘yuyulelen’ en ‘djellaba’ worden kort verklaard.  
 
Aanvankelijk waaiert het verhaal alle kanten op in een amalgaam van losse wetenswaardigheden en feitjes, maar gaandeweg knoopt Ruben sterker bij het reisgebeuren aan, waardoor een evenwichtiger geheel ontstaat. Adams grootvader haalt herinneringen op aan het opgroeien in Marokko, de studie van de Koran, de nomadenfamilies, het culinaire Marokko en de traditionele beroepen. Alle wetenswaardigheden worden gelieerd aan zijn persoonlijke ervaringen, zoals later ook de reis naar Nederland en het aanpassingsproces aan de nieuwe cultuur. Geregeld werkt de auteur contrastief en zoomt op verschillen tussen de Nederlandse en Marokkaanse cultuur in, bijvoorbeeld bij het geboortefeest. Wanneer grootvader wordt uitgenodigd voor een huwelijksfeest in Marokko, mag Adam hem vergezellen. Niet enkel de rituelen omtrent het huwelijk, ook het offerfeest, een rondrit door het Rif-gebergte en een bezoek aan het geboortedorp van grootvader passeren de revue. Deze passages spelen zich in Marokko af, maar de auteur slaagt er nergens in om de couleur locale van het Noord-Afrikaanse land tot leven te brengen.
 
Ruben wilde te duidelijk een toegankelijk boek schrijven, zoals ook wel verwacht kan worden van een verhaal bij een tentoonstelling. Ze schrijft in erg eenvoudig Nederlands, staccatozinnetjes en korte dialogen. Zeker dat laatste is een euvel, want de vele gesprekken tussen Adam en z’n grootvader blijven aan het papier kleven en komen niet tot leven. De auteur zet ook te sterk in op informatieoverdracht, waardoor het fictieve verhaal van Adams reis onvoldoende uitwerking en diepgang krijgt. Het dient letterlijk als ‘inpakpapier’ en er vindt geen ontmoeting tussen lezer en personages plaats. Dat haalt de merites van dit boek-bij-een-tentoonstelling volledig onderuit.

Amsterdam : Tropenmuseum Junior, 2015, 187 p. : ill. ISBN 9789045118550 

deze pagina printen of opslaan