Adolescenten
JEUGDBOEKEN NR. 4, FEBRUARI 2016
Ava Dellaira: Liefdesbrieven aan de sterren
door Jürgen Peeters
ADO
14+ - Adolescentenromans over beladen onderwerpen als het
overlijden van jongeren en het daaraan gerelateerde rouwproces neigen nog al te
vaak naar klassieke probleemboeken. Met een eenzijdige benadering van de
thematiek willen deze boeken jongeren die zich in een gelijkaardige situatie
bevinden, vooral geruststellen en een hart onder de riem steken. Minder talrijk
zijn de realistische psychologische adolescentenromans waarin de thematiek van
lijden en rouwen een plaats krijgt in de maatschappelijke en literaire context.
Vanuit dat opzicht is het relevant om te analyseren hoe de Amerikaanse auteur
Ava Dellaira deze controversiële thematiek in haar fel gehypte debuut Liefdesbrieven aan de sterren benadert.
Met zichtbare
tegenzin kwijt Laurel zich van een schrijfopdracht Engels waarin ze een brief moet
schrijven aan een overleden persoon. Ze richt haar epistel aan Kurt Cobain, het
idool van haar zus May ‘die er niet meer is’. Het zorgt voor een onderhuidse
spanning als Laurel de ware toedracht van de gebeurtenissen omtrent May’s dood
voorlopig niet aan het papier kan toevertrouwen. Het schrijven an sich heeft
echter wel een louterend effect en Laurel deelt haar besognes met onder meer
Judy Garland, Jim Morrison en Amy Winehouse. Het plotse overlijden van May
vormt voor Laurel eveneens de indirecte aanleiding tot het kritisch overdenken
van haar eigen identiteit en het ophalen van herinneringen aan het eens zo
hechte gezin.
Ondanks
de uitgebreide beschrijvingen van Laurels gevoelens en gedachten ontstaat
nergens een doorleefd portret van een rouwende adolescente. Grootste
struikelblok hier is het gebrek aan waarachtigheid: in de brieven weerklinkt
overduidelijk de stem van de volwassen auteur, die met een mengeling van
heimwee en melancholie anekdotes uit haar eigen tijd in ‘highschool’
beschrijft. Laurel neemt haar eigen leven weer op, maakt nieuwe vriendinnen,
leert sigaretten roken en alcohol drinken en ontdekt de liefde bij de gevoelige
Sky. Ondanks haar hernieuwde aansluiting weerhoudt Laurels schuldgevoel haar
ervan om zichzelf te zijn. De ondertoon van gemis en verdriet neemt gaandeweg
de bovenhand.
Niettemin zet Dellaira Laurels
besognes handig in om de voortkabbelende verhaallijn van wat spanning en pit te
voorzien. Laurels onmacht om haar verleden met anderen te delen zet haar
relatie met Sky en haar nieuwe vriendinnen danig onder druk. Na dergelijke
negatieve ervaringen komt de katalysator nog vrij onverwachts. Het resulteert
in enkele matig uitgewerkte passages waarin Laurel met behulp van haar omgeving
haar schuldgevoelens leert verwerken. Literatuur, en dan in het bijzonder
poëzie van – u raadt het al – overleden dichters draagt onmiskenbaar tot
Laurels rouwproces bij, zoals bv. de gedichten van e.e. cummings, John Keats en
Elizabeth Bishop. Het is een verhaalgegeven dat verrast en dat sterker had
mogen worden uitgewerkt. Het voortkabbelende ritme en het gebrek aan
stilistische uitdagingen maken de brieven gaandeweg steeds vaker langdradig.
Storend is ook het boodschapperig elan, bv. wanneer Laurel ontdekt dat iedereen
geheimen heeft en het moed vereist om jezelf te zijn: ‘Ik denk dat veel mensen
iemand willen zijn, maar dat ze bang zijn dat als ze dat proberen, ze niet zo
goed zullen zijn als iedereen denkt dat ze kunnen zijn.’
Toen Ava Dellaira de aanzet van Liefdesbrieven aan de sterren aan haar mentor
Stephen Chbosky, (The Perks of Being a
Wallflower) toonde, was zijn enthousiasme doorslaggevend. Het lijkt mij
niet geheel terecht. Toegegeven, de opzet van de brieven aan de overleden
personen heeft enig potentieel, net zoals de verhaallijn omtrent Laurels
schuldgevoelens. De vrij oppervlakkige en vooral langdradige uitwerking staat
empathie echter danig in de weg. Gaandeweg grossiert Dellaira in pedagogisch
verantwoorde slogans over je ware identiteit ontdekken, die de toch al zwakke
literaire uitwerking geen goed doen. Een psychologische adolescentenroman die
zowel inhoudelijk als stilistisch kan overtuigen, is Dellaira’s debuut dus niet
geworden.
Amsterdam
: Luitingh-Sijthoff 2015, 334 p. Vert. van: Love letters to the dead door Carolien Metaal. ISBN 9789024569465
deze pagina printen of opslaan