10 + - Sommige boeken slagen erin alleen al door de vormgeving te
vertellen wie zij zijn. Ook Porselein
is zo’n boek. Het compacte formaat past precies in je hand, het sobere
kleurgebruik met wit, zwart, beige en blauwtinten refereert aan de inhoud, aan
iets broos en breekbaars – als porselein, letterlijk. Binnenin vouwt zich in
tekst en beeld het raadselachtige verhaal uit van een jongen die door zijn
moeder gevangen gehouden wordt en die probeert om met zijn fantasie greep te
houden op het leven.
Op de cover staat een nauwelijks geopend gordijn, dat enkel een
donkerblauwe streep licht doorlaat. Het kan het gordijn zijn van de kamer
waarin het hoofdpersonage opgesloten is, maar is net zo goed een toneelgordijn.
Porselein werd immers geschreven voor
Muziektheater Transparant, dat er in 2010 een voorstelling rond bouwde. Het
boek verscheen naar aanleiding van de geplande herneming, die helaas vooralsnog
uitbleef.
Die
ontstaanscontext werpt licht op een aantal bijzonderheden van het boek. Naast
de wat misleidende blurb op de achterflap van Wouter Hillaert (die enkel door
insiders meteen als theaterrecensent zal worden herkend), vallen vooral de vage
perspectiefwissels, onderstreept door de typografie, en de ‘gaten’ in het
verhaal op. Teksten met ‘lege plekken’ mogen de lezer dan prikkelen en uitdagen
om de verbeelding in te schakelen, bij een teveel aan mysterie glipt het
verhaal je als water door de vingers. Porselein
bevat prachtige en intrigerende beelden, zoals de jongen langs de waterrand,
het tekenen om de omgeving vast te houden, de verdampende muren, het gordijn
zonder raam… Stuk voor stuk zijn die beelden in verband te brengen met de
eenzaamheid en gevangenschap van de jongen die door zijn moeder ziek gedacht
wordt en ‘uit bescherming’ opgesloten wordt in een kamer. Op sommige momenten
schemert het verhaal van Kaspar Hauser door, de Duitse jongen die het grootste
deel van zijn leven opgesloten in een klein kamertje zou hebben doorgebracht,
al speelt de ongezonde relatie met de moeder hier duidelijk een bepalender rol.
Beklemmend is bijvoorbeeld het fragment waarin we een opeenstapeling krijgen
van de dingen die Porseleins moeder zegt: ‘Ik doe het voor jou, Porselein, want
je bent zwak, breekbaar, ziek, doodmoe. Doodmoe ben je, je moet rusten, kindje
van mij, hij vindt je niet, rust nu maar, schuw het licht, het lawaai, rust bij
mij, beweeg niet.’ — en zo gaat het nog even door.
Illustrator Ingrid Godon gaat
met haar prenten een overtuigende dialoog aan met de tekst en voedt de broze,
drukkende sfeer van angst, eenzaamheid en droombeelden. De gelaagdheid van haar
composities met gestempelde kleurvlakken, losse potloodlijnen in zwart en blauw
en vloeiende penseelstreken leunt mooi aan bij de herkomst van de beelden, die
zweven tussen droom, werkelijkheid en herinnering. Knap is ook hoe het licht de
slotbeelden binnendringt en zo symbool wordt van een hoopvol en positief einde.
Porselein is allerminst een boek dat zich makkelijk lezen
laat en blijft op sommige punten net te ongrijpbaar. Het vraagt om traag lezen,
om schuiven met beelden tot de puzzel min of meer klopt. Wie het verhaal te
sterk in handen wil nemen, knijpt het stuk. Zo breekbaar is Porselein.
Wielsbeke : De Eenhoorn 2015, 72 p. :
ill. ISBN 9789462910621
deze pagina printen of opslaan