Vanaf negen jaar

JEUGDBOEKEN NR. 1, JANUARI 2018

Ted van Lieshout: Kunst? Fontein van Marcel Duchamps 1917 – 2017

door Jan Van Coillie

10+ - Het omslag is meteen gewaagd: een zwarte achtergrond met daarop een wit urinoir. Erboven het woord Kunst, met vraagteken in oranje letters en eronder de namen Ted van Lieshout (in witte letters) en Marcel Duchamp, gevolgd door Fontein 1917-2017 (in oranje letters).
 
Het boekje is uitgegeven ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van Duchamps beroemde ‘stunt’ waarbij hij een urinoir, getekend met zijn schuilnaam R. Mutt, tentoonstelde in een museum. Het vraagteken na de titel staat er niet zomaar. Van Lieshout wil net als Duchamp 100 jaar geleden aan het publiek de vraag stellen wat kunst is of wat iets tot kunst maakt. Dat doet hij in een strakke vormgeving met enkel zwart, wit, oranje en grijs.
 
De tekst begint met een korte dialoog met stelling en ontkenning, een favoriete vorm bij Van Lieshout: ‘Dit is kunst. Welnee, het is een urinoir!’. De volgende bladzijden roepen vraag na vraag op: Is iets kunst als er een lijst omheen zit? Mag je lachen om kunst? Is iets kunst als het in een museum staat? Het kantelmoment komt met de volgende dialoog:  
 
‘Dat is precies wat Marcel Duchamp 100 jaar geleden deed!
Hè?’  
 
Daarop volgt een uitleg over de kunstenaar en zijn urinoir en vooral over hoe er sindsdien anders gedacht wordt over kunst. Typisch voor Van Lieshout is hoe hij die visie als kind gebruikt om niet te hoeven afwassen en zijn moeder ervan te overtuigen dat hij een echte kunstenaar is.
 
Het boekje eindigt met het gedicht ‘Het woordje kunst’ dat Van Lieshout eerder al publiceerde in Papieren Museum (2002). Dan volgt nog uitleg over de in het boekje gereproduceerde kunstwerken. Is dit boekje kunst? Bij het antwoord kun je je laten inspireren door de slotregels van het gedicht:
 
‘Nu denk ik bij het woordje kunst aan thuis en aan verhalen,
die opgesloten liggen in een dichtgeslagen boek.
Ik kan er met mijn vingers en mijn ogen in verdwalen
en vind er soms een streling in als ik een streling zoek.’
 
Ted van Lieshout: Kunst? Fontein van Marcel Duchamps 1917 – 2017, Leopold, Amsterdam 2017, 28 p. ill. ISBN 9789025873820. Distributie WPG Uitgevers 

deze pagina printen of opslaan