Vanaf twaalf jaar

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2018

Philip Pullman: La belle sauvage

door Lies Lavrijsen

12+ - Zeventien jaar geleden sloot Philip Pullman zijn bejubelde Noorderlichttrilogie af. Nu is hij terug met een prequel (al heeft hij het zelf liever over een ‘equal’): Het boek van stof. In het eerste boek uit die trilogie, La belle sauvage, leren we Malcolm Polstead kennen, een pientere, elfjarige jongen die bijklust in de pub van zijn ouders in Oxford. Malcolm vindt werken in de pub heerlijk, want hij is extreem nieuwsgierig van aard, en de stamgasten vertellen vaak de interessantste weetjes. Op een dag zijn er drie geheimzinnige mannen te gast, die Malcolm uithoren over het nonnenklooster aan de overkant van de rivier, waar hij ook wel eens klusjes doet.  
 
Bij zijn volgende bezoek aan het klooster ontdekt Malcolm dat er een baby is ondergebracht. Die baby blijkt Lyra te heten (inderdaad, het hoofdpersonage uit de Noorderlichttrilogie) en al snel wordt duidelijk dat ze de inzet is van getouwtrek tussen haar vader, Lord Asriel (ook dat is een oude bekende) en het zogeheten Consistoriale Hof voor Discipline: in een profetie is namelijk voorspeld dat Lyra het raadsel van het menselijke bewustzijn ooit zal ontrafelen, wat verstrekkende gevolgen zou hebben voor de oppermachtige Kerk.
 
Het eerste deel van het boek is vooral een blij weerzien (of, voor wie de Noorderlichttrilogie nooit las, een fascinerende kennismaking) met de volstrekt unieke wereld die Pullman zijn personages laat bewonen: een wereld die lijkt op de onze, maar dan zonder auto’s, computers of telefoons, en mét daemonen (pratende dieren die onlosmakelijk met een persoon verbonden zijn en een afspiegeling vormen van diens persoonlijkheid), alethiometers (vernuftige instrumenten waarmee je op een ingewikkelde manier het antwoord op iedere vraag kunt achterhalen), gyrokopters en noem maar op.
 
Net als in Pullmans vorige boeken krijgt de Kerk ook nu weer een stevige veeg uit de pan. De religieuze instanties die het voor het zeggen hebben, zoals het CHD, proberen wetenschappelijk onderzoek naar ‘stof’ (de materie waaruit het menselijke bewustzijn bestaat) te verbieden en neemt daartoe draconische maatregelen. Malcolms school krijgt bezoek van ‘Het verbond van de Heilige Alexander’, een op fascistische leest geschoeide organisatie die kinderen ertoe wil aanzetten om iedereen die zich niet volgens de regels van de kerk gedraagt, te verklikken, tot hun ouders toe.
  
Malcolm laat het gelukkig niet aan zijn hart komen. Hij maakt kennis met Dr. Hannah Relf, een geleerde die hem Lyra’s voorgeschiedenis uit de doeken doet. Dr. Relf maakt deel uit van Oakley Street, een soort geheime dienst die tegen de macht van de Kerk in gaat. Malcolm begint voor haar te spioneren. Tijdens een apocalyptische overstroming slaagt hij erin Lyra te redden en gaat hij er in zijn kano (‘La Belle Sauvage’) vandoor, samen met Alice, een nukkig tienermeisje dat ook in de pub werkt. Alice en Macolm kunnen elkaar niet uitstaan, maar hoe meer ze op elkaar aangewezen zijn, hoe meer waardering ze voor elkaar krijgen.
 
Ze worden achternagezeten door Gerard Bonneville, een van de huiveringwekkendste personages die Pullman tot nu toe gecreëerd heeft (en dat zijn er toch nogal wat). De man mishandelt zijn eigen daemon (een ijselijk lachende hyena), iets wat gezien wordt als een uiting van opperste waanzin. En natuurlijk heeft deze onverlaat het op Lyra gemunt.
 
Het tweede deel van het boek is heel anders van toon dan het eerste. Waar het eerste deel een wereld opriep die weliswaar heel bijzonder, maar realistisch in zijn consistentie was, verzeilen Malcolm en Alice in het tweede deel in een soort sprookjeswereld met heksen, elfen, riviergeesten en verborgen tuinen. Die mythische elementen volgen elkaar zo snel op, dat het de spanningsboog die in het eerste deel werd opgebouwd, een beetje doet verwateren. De lezer valt van de ene sprookjesachtige verbazing in de andere, en raakt daarbij haast de draad van het verhaal kwijt. In dat magische universum moet het plotseling aannemelijk lijken dat Bonneville, die door Malcolm en Alice zwaargewond op een eiland was achtergelaten, zonder boot, en met een kreupele daemon, opeens toch weer opduikt, midden in de nacht, op een miniscuul eiland dagreizen verderop. De verhaallijn rond Oakley Street en Hannah Relf raakt in dit tweede deel ook helemaal ondergesneeuwd (of in dit geval, ondergeregend). Dat is jammer, maar we gaan ervan uit dat hij in het volgende boek weer boven water komt.
 
La belle sauvage lost de hooggespannen verwachtingen dus niet helemaal in. Pullmans wereld en personages zijn nog steeds even intrigerend en fantasievol, maar de opbouw van het verhaal laat toch wat te wensen over. Ook een minpuntje is dat de redactie niet overal even zorgvuldig gebeurd is en dat er hier en daar ietwat storende, stroeve zinnen opduiken, die een volledige onderdompeling in de weg staan. Toch bevat La belle sauvage ook nog altijd veel moois en spannends, en we zijn nu al benieuwd wat het vervolg van deze trilogie te vertellen zal hebben.
 
Philip Pullman: La belle sauvage, Prometheus, Amsterdam 2017, 443 p. : ill. ISBN 9789044635089. Vertaling van La belle sauvage door Lia Belt en Maren Mostert. Distributie Pelckmans Uitgevers 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri