Vanaf negen jaar

JEUGDBOEKEN NR. 6, JUNI 2019

Verdwalen in Breinstein of inzicht in het hoofd: Twee maal op reis door het brein.

door Frauke Pauwels

9+ / 12+ - Hersenonderzoek legt steeds meer puzzelstukken van de werking en ontwikkeling van ons brein. Geen wonder dat het de voorbije jaren ook geregeld het centrale thema vormde van informatieve jeugdboeken. Na Jij bent je brein (2013), de jeugdbewerking door Jan Paul Schutten van Dick Swaab’s breinboek, verscheen een boek voor jongere kinderen dat expliciet de relatie legt tussen brein en gedrag, onder de sprekende titel Waarom achtbanen te gek zijn! En andere weetjes over hersenen en gedrag (2015). Het afgelopen jaar verschenen alweer twee informatieve boeken van hersenwetenschappers. Geeft In mijn hoofd een helder overzicht van de bouw, groei en werking van de hersenen, dan kiest Professor S. en de verslaafde koning voor een mix van informatie, fantasie en avontuur.  
 
Wie niet eerder las of leerde over hersenen, loopt het risico in Professor S. en de verslaafde koning net zozeer te verdwalen als de personages doen in Breinstein. Zhé’s grootvader, professor S., is verdwenen, en Zhé vreest dat hij geslaagd is in zijn opzet door de tijd te reizen. Met haar vriend Brian en hond Pavlov reist ze hem achterna. In dat land in de toekomst blijkt de koning verslaafd aan gamen, en zijn beslissingen leiden ertoe dat het merendeel van de bevolking lusteloos is. De namen van de bewoners van ‘Breinstein’ verklappen lezers bijna onmiddellijk wat de personages pas aan het eind zeker weten: dat ze zich ín de hersenen bevinden.  
 
Dat een knipoog naar populaire fictie niet volstaat om een goed verhaal neer te zetten, illustreert Professor S. helaas overtuigend. Het fictieve verhaal volgt gedwee de formules van mysterie en avontuur, en de stroeve dialogen en slecht geritmeerde beschrijvingen slagen er niet in lezers het verhaal in te trekken. Nog spijtiger is misschien wel dat de wisselwerking tussen feit en fictie het geheel nodeloos complex maakt, en eerder een rem zet op de verwondering die de hersenen an sich zouden kunnen opwekken. Personages uit de fictieve hersenwereld dragen de Latijnse namen van hersendelen, en hun rol in het verhaal zoekt aansluiting bij hun rol in de hersenen, maar die relatie helpt lezers nauwelijks om de hersenen beter te begrijpen of te onthouden welke delen er zoal zijn en welke functie die hebben. Dat het verhaal geregeld wordt onderbroken voor ‘hersenfeitjes’ of ‘waanzinnige weetjes van Professor S.’ die dat expliciteren helpt nauwelijks. ‘Ik heet niet voor niets Flocculo Nodular. Het kwabje dat jou in balans houdt heet ook zo!’ staat bijvoorbeeld nogal overbodig bij de cartooneske figuur die bovenop een schematische afbeelding van de kleine hersenen balanceert.  
 
Een stuk helderder is het wat drogere relaas van In mijn hoofd, waarin elf ‘hersenkronkels’ het brein toelichten, van ‘de hersenfabriek’ of ‘kneedbare hersenen’ tot ‘kink in de kabel’. Een heldere, vlotte stijl maakt de uitgebreide informatie toegankelijk, en de logische opbouw zorgt ervoor dat je gaandeweg steeds meer inzicht krijgt in de opbouw en werking van de hersenen. De delen waaruit de hersenen bestaan, de manier waarop wetenschap inzichten wint en kennis over het brein verzamelt, informatieverwerking door de zintuigen en de hersenen, emoties en hormonen, de ontwikkeling van foetus tot oudere volwassene, de rol van slaap, leren en geheugen… Het krijgt allemaal een plek. Eenvoudige vergelijkingen of uitroepen van verwondering smukken het feitelijke relaas wat op, al blijft het geheel eerder journalistiek dan literair van toon. De illustraties van Louize Perdieus zijn in hun priegelige stijl nu eens humoristisch, dan weer eerder fotografisch of schematisch zoals je in een biologieboek zou verwachten. Een register maakt de informatie makkelijk raadpleegbaar, en zorgt samen met de prikkelende hersenkronkels en duidelijke tussentitels voor een van de vele ingangen tot het boek. Wie écht meer wil weten over het brein, ook als volwassene, weet welk boek gekozen.
 
Angelique Van Ombergen en Louize Perdieus: In mijn hoofd: de wonderlijke wereld van het brein, Lannoo, Tielt 2018, 136 p. Ill. ISBN 9789401448970
 
Erik Scherder, Fred Diks en Mariëlla van de Beek: Professor S. en de verslaafde koning, Volt, Amsterdam 2019, 188 p. Ill. ISBN 9789021417134. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri