Peuters en kleuters

JEUGDBOEKEN NR. 6, JUNI 2019

Ingrid Schubert, Dieter Schubert: Maurits Muis en Rembrandt. De meester en zijn muis

door Henk van Viegen

4+ - Vijf jaar na Maurits Muis, en ter gelegenheid van het Rembrandtjaar, brengen Ingrid en Dieter Schubert een nieuw deel over deze muis op de markt. Natuurlijk in opdracht van het Mauritshuis, waar Maurits inmiddels volop ingezet wordt door de educatieve dienst, met rondleidingen door deze muis. Je kunt ook bij hem op kinderfeest. Maurits Muis heeft niet de allure van de vele kunstprentenboeken die Leopold samen met het Gemeentemuseum Den Haag op de markt gebracht heeft. Incidenteel deden andere museums dat ook, zoals het Stedelijk Museum Amsterdam, en kort geleden het Eschermuseum in Den Haag. De illustrator die op de klus gezet wordt, altijd een gerenommeerde, geeft in zijn of haar herkenbare stijl én in die van de kunstenaar een beeld of een portret van een artiest of een stroming, soms samen met een jeugdboekenschrijver. Bij de Maurits Muis-boeken gaat het meer om promotie van het museum, kennismaking met de collectie, voorbereiding van het bezoek en hulp bij het kijken en nagenieten. Er is een sterk didactisch element, terwijl in de kunstprentenboeken van het Gemeentemuseum, het Stedelijk en het Eschermuseum dat didactische element liefst nagenoeg onzichtbaar moet zijn. De nadruk wordt gelegd op literaire en artistieke kwaliteit, waarbij in beide opzichten een dubbel publiek bereikt wordt.  
 
De literaire kwaliteit van de Maurits Muis-boeken is matig. Het verhaal is tamelijk inconsistent en heeft niet veel om het lijf, een vriendelijk soort spanning is voldoende. De nadruk ligt op het tonen van werk en het geven van informatie. In het eerste boek moest Maurits samen met de dieren op de schilderijen een dief verhinderen ervandoor te gaan met de hit van het museum, Vermeers Meisje met de parel. Al ‘speurend’ (bijna meteen vinden ze de dief, die nog wat nadrentelt en een hoop licht verspreidt) passeren ze allerlei beroemde schilderijen.  
 
In De meester en zijn muis wordt Maurits uit de rust van zijn bad gehaald door twee cavia’s omdat er onrust is onder dieren op de schilderijen (we krijgen er een paar te zien): ze hebben gehoord dat ze plaats moeten maken voor een of ander beroemd iemand. Het is vreemd dat Maurits dat niet weet, hij is immers de bewaker van het museum. Maurits ziet dan ineens een piepklein (muizen)gaatje onder een zelfportret van Rembrandt. Hij kruipt er, met hulp van zijn vriendjes, doorheen en belandt in de 17de eeuw, precies in de molen waar Rembrandt nog bij zijn ouders woont. Deze oude tijdreistruc wordt verder niet gemotiveerd. Maurits mag gaan poseren voor de jonge, ambitieuze Rembrandt en hij (en de jonge lezer dus ook) leert iets over Rembrandts aanpak, handtekening en techniek. Als Rembrandt uit huis gaat, keert Maurits terug naar zijn eigen tijd en ruimte. Ineens blijken de andere schilderijen te mogen blijven hangen. We zien al wel een heleboel Rembrandts klaarstaan, een mooie pagina levert dat op. Gek genoeg kent Maurits die niet, maar het zijn de onbetwiste Rembrandts die er altijd hangen.  
 
Het verhaaltje mag dan wat gezocht en mager zijn, de illustraties zijn hier en daar erg geslaagd. De schutbladen vormen zo’n hoogtepuntje: het Mauritshuis in fraai schemerig blauw achterin, Maurits is immers ’s nachts actief. Deze tekening werd ook gebruikt voor de schutbladen van Maurits Muis, toen met de ladder en de auto van de dief, nu met Maurits tegen een verlicht raam onder het Meisje met de parel. De schutbladen voorin tonen het vroege Amsterdam. Van grote schoonheid is ook de scène waar Maurits en Rembrandt (Rem genoemd door Maurits) hun afscheid aan het bespreken zijn, starend over het water, met molen, ophaalbrug en zijaanzicht van de stad, waarin het huis oplicht waar Rembrandt aan het werk mag bij een meesterschilder. Verder zijn er aardig wat humoristische elementen. Een zwarte kat die om de hoek loert als Rem het heeft over de hekel die molenaars hebben aan muizen, we zien hem later ook in een raamopening.  
 
Op de slotprent maakt het Rembrandt-zelfportret het mondje-dicht-gebaar en zien we het muizengaatje onder dat schilderij met rood afgeplakt. Ook op andere plekken worden de jonge lezers actief gehouden met kleine details als oogjes achter een muizengaatje of een kier van de badkamerdeur. De volwassenen worden bediend met de poseersessies van Maurits als Badende vrouw, met opgehouden hemdje, of met bekende Rembrandt-hoofddeksels op, en ook met een 17de-eeuws kerkinterieur. Geinig is ook de letter die Maurits, dit wordt bijna terloops verteld, voor altijd toevoegt aan Rembrandts signatuur: de d! Hier kan dus nog het een en ander toegelicht worden door de mee- of voorlezer, en meteen kunnen dan ook wat lastige zinnen ‘vertaald’ worden. De tentoonstelling, trouwens ook het muizengaatje van Maurits, is nog t/m 15 september te zien.
 
Ingrid & Dieter Schubert: Maurits Muis en Rembrandt. De meester en zijn muis, Leopold, Amsterdam, 2019, 26 p. : ill. ISBN 9789025876968. Distributie Standaard Uitgeverij 

deze pagina printen of opslaan