Vanaf twaalf jaar
JEUGDBOEKEN NR. 7, JULI 2019
Susin Nielsen: Adres onbekend
door Frauke Pauwels
12+ - Kinderen in
armoede zijn zelden erg zichtbaar, in het echte leven, en ook in
jeugdliteratuur. Susin Nielsen is een van de auteurs die hen met grote
vanzelfsprekendheid een stem geeft. In Adres
onbekend probeert Felix halsstarrig verborgen te houden dat zijn moeder en
hijzelf geen vaste woonplaats hebben en tijdelijk – zo houden ze zichzelf voor
– in een busje wonen. Felix is net weer op een nieuwe school gestart, en wanneer
hij zich met enkele vrienden inschrijft voor een televisiequiz, ziet hij daarin
onverwacht een kans om hun leven weer op de rails te krijgen.
Het verhaal opent op het
politiekantoor, waar Felix een gesprek heeft met een agente:
‘Mijn KAC [Krachtige Antenne Capaciteit] registreerde dat
ze deugde. Als ze wist hoe de vork in de steel zat, zou ze misschien inzien dat
we niks verkeerds hadden gedaan.’
Wat er precies is
gebeurd, blijft tot nagenoeg het einde van het boek onduidelijk. Zo blijft de
spanningsboog verzekerd en hangt voortdurend een vage dreiging boven het
verhaal. Maar ook los van die plotconstructie weet Adres onbekend te boeien. De licht humoristische verteltoon van het
ik-personage, zijn loyale verhouding tot zijn moeder en zijn dagelijkse
strubbelingen om zich ondanks koude, honger en gebrek aan dagelijkse hygiëne
een plek toe te eigenen tussen andere jongeren, nemen hem helemaal voor je in.
Hoewel Felix het verhaal vertelt als één lange terugblik op de vier maanden in
het busje, zorgen filmische scènes en pittige dialogen voor een levendige
stijl.
Nergens worden de vele problemen
zwaar op de hand: de armoede, de werkloosheid van Felix’ alleenstaande moeder, haar
leugens – die Felix handig categoriseert als ‘de laat-maar-waaien-leugen’, de
‘voor-de-lieve-vrede-leugen’, ‘de voor-de-sier-leugen’, de
‘je-doet-er-niemand-kwaad-mee-leugen’ en ‘de
hier-kunnen-wel-eens-slachtoffers-bij-vallen-leugen’, haar depressies, zijn
nagenoeg onbestaand contact met zijn homoseksuele vader… Eerder dan een
opeenstapeling van problematiek tot een onverteerbare tearjerker wordt het een subtiel web van factoren dat inzage biedt in
hoe armoede zich manifesteert in een westerse wereld.
Met Adres onbekend zet Nielsen opnieuw een goed gedoseerd verhaal neer
van een jongere in de rafelranden van de maatschappij. Eerder schetsten de
andere boeken van haar naar het Nederlands vertaald oeuvre, met onder meer Woordnerd (2017) en Het ongemakkelijke dagboek van Henry K. Larsen (2018), ook al hoe
tieners en oudere jongeren zich handhaven in de confrontatie met groot verdriet,
bijzondere eigenschappen of maatschappelijke problemen. Dit boek past naadloos
in dat rijtje, en bevestigt haar groeiende status.
Susin Nielsen: Adres onbekend,
Lemniscaat, Rotterdam 2019, 302 p. Vertaling van No Fixed Address door Lydia
Meeder en Barbara Zuurbier. ISBN 9789047710806. Distributie De
Eenhoorn
deze pagina printen of opslaan