Vanaf zes jaar

JEUGDBOEKEN NR. 6, JUNI 2020

Oliver Jeffers: Het fortuin van Fausto. Een fabel verbeeld

door Jan Van Coillie

6+ - Volgens het woordenboek is een fabel een kort moraliserend verhaal met dieren of zaken als handelend persoon. Het eerste deel van de definitie gaat zonder meer op voor Het fortuin van Fausto, het tweede niet meteen. Dieren en zaken spelen weliswaar een belangrijke rol in het verhaal en treden ook handelend op, maar hoofdpersoon is de mens Fausto, ‘een man die geloofde dat alles van hem was’. Een duidelijke knipoog naar de Duitse medicus en magiër Johann Faust, die volgens de legende zijn ziel verkocht aan de duivel in ruil voor onbeperkte rijkdom, kennis en macht.
 
Fausto is zich vanaf het begin bewust van zijn macht. ‘Jij bent van mij,’ zegt hij tegen een bloem, die hij meteen plukt en opspeldt. Ook een schaap, een boom, een veld, een bos en een meer eist hij op voor zichzelf. En zelfs de berg, die eerst nog weerspanning was, plooit uiteindelijk voor hem, ook letterlijk. Op de tekening zie je hoe hij zijn spits buigt onder het oranje licht van de zon, dat via Fausto op hem af straalt.
 
Maar dan stapt Fausto in een bootje om de zee te onderwerpen. Die reageert ijzig kalm: ‘Jij bezit mij niet.’ Geconfronteerd met de eindeloze uitgestrektheid van de zee, voelt Fausto zich voor het eerst onzeker. Die gevoelens worden krachtig weergegeven in de illustraties: Fausto’s bootje is nietig in het blauw van de zee, dat uiteindelijk zelfs zijn felgele jekker inkleurt. De zee confronteert Fausto ook door indringende vragen te stellen: ‘Hoe kun je van me houden als je me niet begrijpt?’ Uiteindelijk daagt Fausto de zee uit om te laten zien wie de baas is. Dat loopt slecht af voor Fausto en de natuur gaat weer zijn eigen gang. Voor berg, meer, bos, veld, schaap en bloem maakt het fortuin van Fausto immers geen verschil.  
 
Niet zomaar staat in de ondertitel ‘een fabel verbeeld’. Het zijn immers vooral de beelden die de aandacht trekken. Je kunt zelfs rustig stellen dat de tekst wezenlijk deel uitmaakt van die illustraties. Zowel het lettertype als de bladschikking zorgen daarvoor. Door de letters en woorden veel witruimte te geven en ze telkens in een of een paar regels bovenaan de pagina’s te plaatsen, verdwijnen ze als het ware in het wit. De bladzijden zonder illustraties roepen op die manier een gevoel van eenzaamheid en onmacht op, als een waarschuwing voor Fausto. Op de ingekleurde illustraties valt meteen het gebruik van fluor op, bijvoorbeeld in de oranje bloemblaadjes, de feloranje F op het schaap of de gele jekker van Fausto. Het is alsof hij hiermee letterlijk zijn stempel drukt op alles wat hij zich toe-eigent.
 
De moraal van het verhaal wordt extra belicht in een nawoord met een boodschap van Kurt Vonnegut (auteur van o.a. Slaughterhouse Five), die zijn vriend Joe Heller citeert over wat hem onderscheidde van de superrijken der aarde: ‘De wetenschap dat ik genoeg heb.’ Die wetenschap is zonder twijfel een van de belangrijkste lessen voor onze tijd, waarin de zucht naar macht en rijkdom vaak geen ethische grenzen meer lijkt te kennen.
 
Oliver Jeffers: Het fortuin van Fausto. Een fabel verbeeld, De Fontein, Utrecht 2020, 86 p. : ill. ISBN 9789026151453. Vertaling van The Fate of Fausto door Mirjam Hoekstra. Distributie VBK België 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri