Peuters en kleuters
JEUGDBOEKEN NR. 7, JULI 2020
Julia Donaldson, Catherine Rayner (ill.): Vogel Vliegop
door Jen de Groeve
4+ - Je kunt de
titel, en de naam van de vogel waarover het hier gaat, op twee manieren lezen
natuurlijk, maar omdat de grijze vogel op de cover ook nog bijzonder boos zit
te kijken, verwacht je in Vogel Vliegop geen
al te vriendelijk karakter te ontmoeten. Vogel Vliegop – het is een vale
toerako en die wordt in het Engels de go-away-bird genoemd vanwege zijn roep –
zit in zijn nest en wordt achtereenvolgens vriendelijk begroet door andere
vogels. Vogel Kwebbel wil graag wat kletsen, maar vogel Vliegop heeft geen zin
in gezelschap:
‘Ik klets niet vandaag.
Vlieg op met je vraag.
Ik
praat niet en zeker niet over het weer.
Vlieg op, hou je tater, en
snater niet meer.
Ik raak door onnozel gekwaak van de leg.
Scheer je weg!
Scheer je weg!
Scheer je weg!’
En als Snoeper langs komt om
samen bessen te eten, of Fladder om een eindje te vliegen, gaat het precies zo.
Maar dan komt
Rover langs en die heeft nog niet ontbeten: ‘Ik zou jou ontzettend graag op
willen eten.’ Vogel Vliegop doet met een bang hartje een poging tot stoerheid:
‘Vlieg op met
die snavel, vlieg op met die kop.
Hoepel op!
Hoepel op!
Hoepel op!’
Maar helaas…
Gelukkig komt Roeper langs en zijn Kwebbel, Snoeper en Fladder niet ver uit de
buurt.
Vogel Vliegop is een vermakelijk boek over het belang van vriendschap. Julia
Donaldson (van onder meer de Gruffalo-boeken) schreef een mooie kleur- en
klankrijke tekst, en ze hanteert rijm en ritme meesterlijk; de vertaling was in
de bekwame handen van Bette Westera. De herhaling van vogel Vliegops repliek
bij elke ontmoeting: ‘Scheer je weg! / Scheer je weg! / Scheer je weg!’ en op
het einde ‘Ga niet weg! / Ga niet weg! / Ga niet weg!’’ – is voor de kleuter heel
uitnodigend om mee te scanderen. De oorspronkelijke tekst gaf daarvoor een
duidelijk houvast omdat de vogel telkens haar eigen naam roept en de herhaling
elke keer identiek is:
‘What do you
think she said?
Go away! Go
away! Go away!’
Westera moest inventief zijn in
haar vertaling, ook al om de cadans te kunnen handhaven, en dat zorgt voor een
mooie variatie in de botte afwijzingen van vogel Vliegop. Het is overigens een
genoegen om de tekst hardop te lezen. Hij is bijzonder melodieus en welsprekend
met een heel natuurlijk klinkend rijm. Hij keuvelt en snauwt, smeekt en dreigt,
en de typografie ondersteunt de verschillende toonaarden.
Catherine Rayner legt in haar waterverfillustraties het accent helemaal
op de vogels. De Afrikaanse natuur – dat is waar de toerako leeft – suggereert
ze alleen maar met het kleurrijke gebladerte waarin de vogels vertoeven. Verder
zijn de pagina’s grotendeels wit. Vogel Vliegops pittige temperament wordt
dynamisch geïllustreerd door lichte variaties in de bozig opgetrokken
wenkbrauw, een driftige houding met de staart in de lucht, verhitte bewegingen…
Kortom de sikkeneurige vogel lééft. Drie maal krijg je hetzelfde patroon: een
vogel zoekt vriendelijk toenadering bij Vliegop, gevolgd door een pijlsnelle
vlucht.
Rayner
laat in de daarop volgende bladzijden heel mooi de kleur domineren in de
sfeersetting: wanneer Rover verschijnt wordt het beeld dreigend, zijn
vervaarlijke voorkomen doet de hele omgeving verduisteren. Het bundeltje
rood-geel-blauw-grijze vogels dat rover vervolgens uit het beeld verdrijft,
laat de lucht weer helemaal oplichten in subtiel roze tinten. De situatie is op
de volgende bladzijde dan ook in meerdere opzichten opgeklaard, want vogel
Vliegop sluit vriendschap met zijn redders.
Catherine Rayner stond
al vijf keer op de shortlist van de Kate Greenaway Medal en werd laureate voor De haas met de
grote voeten -- dieren zijn klaarblijkelijk haar specialiteit. Haar prenten in Vogel Vliegop laten zien dat ze sindsdien nog sterk gegroeid is in
haar werk. Haar stijl is spontaan en levendig, en laat ruimte voor de lezer om
het verhaal zelf mee te denken. Ze vormt een zeer mooie match met de
onvolprezen Julia Donaldson.
Julia Donaldson, Catherine
Rayner: Vogel Vliegop, Gottmer, Haarlem 2020, 32 p. : ill. ISBN 9789025771843.
Vertaling van The Go-Away Bird door Bette Westera. Distributie L&M Books
deze pagina printen of opslaan