Vanaf negen jaar

JEUGDBOEKEN NR. 10, NOVEMBER 2020

Paul Biegel: Nachtverhaal

door Ger van Hoek

9+ - Paul Biegel demonstreert in Nachtverhaal dat hij een meesterverteller en taalvirtuoos is. Voor de eerste uitgave van dit boek (Holland, 1992) verzorgde Lidia Postma de illustraties, voor de heruitgaven, eerder in de ‘Biegel Bibliotheek’ van Holland en Lemniscaat, en nu bij Gottmer, tekende Charlotte Dematons. Tegelijk met Nachtverhaal verschenen ook Het sleutelkruid en De kleine kapitein bij Gottmer in een nieuwe, zeer geslaagde vormgeving.
   
‘...maar ziet, lieve, de zon komt op, ik moet mijn vertelling staken...’
 
Met deze woorden van Sheherazade opent Paul Biegel zijn Nachtverhaal. Zoals de sprookjes van Duizend-en-één-nacht is ook dit een raamvertelling. Het kader is het verhaal van de huiskabouter die de zorg heeft over het huis van een oude grootmoeder. Hij doet elke avond zijn ronde om te kijken of alles in orde is, ‘of er geen kaars was blijven branden, of een lamp was vergeten uit te doen, of er niet nog een vonk gloeide in de haard of in de asbak, of alle gaspitten waren uitgedraaid, of er geen kraan drupte, geen leiding lekte, de deuren op slot zaten -- en hij joeg alle muizen weg, kssjt kssjt, dan gingen ze.’  
 
Op een dag, komt er tijdens een herfststorm 's nachts een fee aanwaaien. De kabouter durft haar niet te weigeren, al zou hij dat wel willen omdat het verhaal gaat dat feeën andere wezens beheksen. Omdat de fee er zo verrafeld uitziet, vraagt de kabouter wat er gebeurd is. De fee vertelt haar sprookjesachtige geschiedenis in twaalf achtereenvolgende nachten. De huiskabouter raakt zo in de ban dat hij zijn taken vergeet. Aan het einde van het verhaal zijn de fee en de huiskabouter getuige van het overlijden van grootmoeder. ‘De fee was de eerste die hem zag komen: de Dood, eindelijk de Dood. Hij kwam op het bed en de laatste ademhaling van de oude grootmoeder klonk als een snik.’
 
Biegel wordt terecht een taalvirtuoos genoemd. Zijn poëtisch taalgebruik zit vol alliteraties en assonanties, herhalingen, opsommingen, beeldspraak, neologismen, en in Nachtverhaal heeft hij zich wel het meest uitgeleefd. Op allerlei manieren wordt gespeeld met namen en letters: de prinsen die Isserwel en Isserniet heten, de zwarte kat (ook de zwarte Dood genoemd door Rat) die Rattepak heet, de slissende Pad en de Rat die letters verwisselt: ‘woorurmen en peddewissen’.
 
Sterk is Biegel ook in beeldspraak. Als de fee haar eerste stukken van het verhaal verteld heeft, betrapt de huiskabouter zichzelf erop dat hij voortdurend aan haar denkt, wat hij niet wil: ‘Hij gaf een pets tegen zijn hoofd en hield het scheef om de gedachten eruit te laten lopen, als een restje vla uit een fles.’ In eenzelfde situatie verderop in het verhaal heet het: ‘Maar zijn gedachten gingen niet liggen. Het waren er heel veel en ze gingen rond en rond en rond door zijn kop. Hoe moet dat nou? Hoe moet dat nou? Hoe moet dat nou?’ Alleen al vanwege die fantastische taalvariaties is het een plezier om dit verhaal voor te lezen. Biegel kreeg er dan ook een Gouden Griffel voor.
 
Charlotte Dematons’ prenten zijn grandioos. Sprookjesachtige, vaak etherische prenten, uitgewerkt met fijne details en mooie verrassingen. Een paar paginagrote prenten zijn echte blikvangers, zoals het albasten paleis van de elfen dat oplicht tegen een nachtblauwe hemel, met op de voorgrond de aardse burcht van de Erlenkoning.
 
Paul Biegel, Charlotte Dematons: Nachtverhaal, Gottmer, Haarlem 2020, 159 p. ill. ISBN 9789025773755. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri