7+ - De titel Het grote voorleesboek over verdwenen sokken doet je
al onmiddellijk het omslag open slaan. Eindelijk eens iemand die aan de slag
gaat met het gegeven van alle verloren sokken, hoewel je je kan afvragen of
hiermee de volwassen bemiddelaar of de jonge lezer wordt aangesproken. Justyna
Bednarek werkte voor dit voorleesboek een raamverhaal uit met tien verhalen
over de verdwenen sokken uit het huishouden van Bee’s moeder. Telkens ontsnapt
een sok door het gat onder de wasmachine om elders allerlei avonturen te
beleven. Lezer en voorlezer kunnen zo samen genieten van de belevenissen van de
sokken en misschien wel zelf verhalen verzinnen over wat er met hun verloren
sokken is gebeurd.
Heel jammer dat de lange titels telkens al verklappen wat er in het
verhaal zal gebeuren zoals ‘Het verhaal van de eerste sok, die aan een auditie
deelnam, een rol kreeg in een populaire serie en een echte ster werd’. Bij een
sterk verhaal zou de lezer ondanks deze vooruitblik kunnen genieten van de
belevenissen van de personages, maar daar slaagt Justyna Bednarek helaas niet
in. Van een spanningsboog is nauwelijks sprake, zelfs de eindes zijn nooit
verrassend. Niet alleen de verhaallijn, maar ook de personages zijn heel vlak
uitgewerkt. De meeste sokken uit dit voorleesboek maken nauwelijks een
ontwikkeling door. Te vaak wordt alles voor de personages van boven uit opgelost
of komen ze toevallig tot een oplossing. Enkel de laatste twee sokken
ondernemen echt actie om dingen in het verhaal op te lossen.
De verteller spreekt de lezer
rechtstreeks aan, bijvoorbeeld ‘Waarschijnlijk willen jullie graag weten wat er
met de sokken gebeurde’. Even vaak wordt er gespeeld met informatie die alleen
volwassenen begrijpen. Hier en daar gaat dat echt ten koste van het begrip van
de jonge lezer zoals in zinnen waar twee uitdrukkingen worden gebruikt: ‘Daarmee
trapte ze wel op een aantal lange tenen, omdat ze van enkele hooggehakte
sterren de vuile was uithing’ of in zinnen met verschillende moeilijke woorden:
‘Hij ontsluierde het raadsel van de mysterieuze verschijning en verdwijning van
een beroemde astronoom’.
Soms verstopt de auteur lessen over vooroordelen in haar
verhalen. Zo gaat het verhaal over de derde sok over politiek links en rechts,
en krijgen we in het eerste verhaal te horen dat iedereen de wasmachine in moet
en dat sokken van de mooiste kwaliteit zijde zich dus niet beter moeten voelen
dan de rest. Helaas is er wel meermaals een stereotiepe rolverdeling in het boek:
vader gaat werken en de vrouwen krijgen de zorgende rol opgelegd. De moeder van
Bee en twee vrouwelijke personages doen de was, een meisje breit een trui voor
haar vriend, een vrouwelijke sok wordt kinderoppas. De actieve rollen zijn
weggelegd voor de mannelijke sokken: die worden bijvoorbeeld privédetective en
dokter. In 2020 zouden makers van boeken zich hier toch van bewust mogen zijn.
De illustrator
maakte van de sokken een soort stokmannetjes, waardoor je ‘sokmannetjes’
krijgt. Leuk gevonden, maar toch weten ook de prenten in het boek me niet te
overtuigen: het geheel heeft vooral een heel druk effect, een balans in de
lay-out ontbreekt.
Het
grote voorleesboek over verdwenen sokken werd vertaald door Jo
Govaerts, dichter en vertaler van onder andere Nobelprijswinnaar Wislawa Szymborska.
Toch blinkt dit boek helemaal niet uit in stijl. Dat kan liggen aan de
oorspronkelijke versie, maar dan is het jammer dat de vertaler niet meer
vrijheid heeft genomen. Er zijn heel veel moeilijke begrippen zoals ‘verzuchtte
Bee’, ‘een hernia’, ‘de sok voor president’ en ‘vele paranormale verschijnselen’.
Natuurlijk kan dit de taal van de jonge lezers verrijken, maar de afstand
tussen verhaal en lezer mag toch ook niet te groot worden. Op een bepaald
moment wordt de lezer dan weer bedolven onder de verkleinwoorden: een ‘matroosje’
met een ‘pijpje’ op een ‘scheepje’. Het boek bevat enerzijds veel meervoudige
samengestelde zinnen en betrekkelijke bijzinnen, anderzijds beginnen zinnen storend
vaak met nevenschikkende voegwoorden: ‘want’, ‘maar’, ‘en’. De taalfouten die
op drie pagina’s van het boek zijn terug te vinden, waaronder ‘vaarde’ in
plaats van ‘voer’ geven helemaal de doorslag: dit boek verdient in deze vorm eigenlijk
geen plaats in het jeugdboekenassortiment.
Justyna Bednarek, Daniel de Latour:
Het grote voorleesboek over verdwenen sokken (zes linker- en vier
rechtersokken), Volt, Amsterdam, 2020,158 p.: ill. ISBN 9789021423623.
Vertaling van Niesamowite przygody dziesięciu skarpetek door Jo Govaerts.
Distributie L&M Books
deze pagina printen of opslaan