Peuters en kleuters

JEUGDBOEKEN NR. 6, JUNI 2021

Oliver Jeffers: Samen gaan bouwen

door Jan Van Coillie

4+ - Na het succesrijke Samen hier (De Fontein 2018), opgedragen aan zijn zoon, zet Oliver Jeffers zijn kruistocht voor een betere wereld verder met Samen gaan bouwen, voor zijn dochter. Beide boeken roepen op tot verdraagzaamheid en warmte en voeren de verbeelding van de lezers langs hemel en aarde.
 
Het verhaal begint met een vraag, die eenvoudig maar doeltreffend interageert met de illustratie over de dubbele pagina. De woorden ‘Wat zullen we bouwen, jij/ en ik?’ staan boven een paar kleine en een paar grote handen. De rest van het verhaal laat zien wat je ‘met goed gereedschap’ kunt maken. Een deur, een huis ‘om in thuis te komen’, een toekomst, een vesting tegen vijanden (met poort), een toren om het heelal te bekijken, een weg naar de maan, een boot die niet kapot te krijgen is, een plek om te schuilen en een vuur om elkaar warm te houden ‘als na de geboorte’.
 
De plannen van vader en dochter prikkelen de fantasie en roepen velerlei emoties op. Knap is hoe Jeffers dit op een heel open en daardoor uitnodigende manier doet, in een sterke interactie tussen tekst en tekeningen. Om een toekomst uit te bouwen, maken ze een klok en nemen ze de tijd, wat Jeffers uitbeeldt door vader en dochter met hun gereedschap een wonderlijk polshorloge te lijf te laten gaan, waardoor er een stroom voorwerpen uitspuit, die je verbeelding aan het werk zetten. De vijanden buiten de vesting komen zowel uit de wereld van de fantasie als uit de realiteit: een zeerover, heks, piraat en dokter. Je kunt er (kinder)angsten in zien. In de vesting is trouwens een poort, zodat je de vijand toch binnen kunt laten (je angsten een plaats kunt geven). De boot die niet kapot kan gaan, krijgt op de prent een enorme vuist voor de boeg. En bij het kampvuur zitten alle figuren die vader en dochter ontmoetten terwijl ze van alles bouwden. Die prent doet je terugbladeren, op zoek naar de personages die je eerder over het oog zag.
 
De eenvoudige, uiterst beknopte tekst roept veel op en is soms echt poëtisch, maar bij momenten voor jonge kinderen wel erg abstract, zoals in de volgende zinnen: ‘We maken herinneringen voor later, / zodat er altijd een uitweg is’ of ‘We zetten die lievelingsspullen apart / bij de liefde die we beschermen voor later.’
 
Het einde van het boek maakt mooi de cirkel rond met het begin, waarbij de illustratie het woordje ‘samen’ uit de titel knap in de verf zet. En jawel, het boek gaat over de samenhorigheid tussen vader en dochter, maar laat uiteindelijk zoveel open dat je er veel meer in kunt zien en lezen. Het motto én de opdracht (die klein gedrukt onder het colofon staan) verruimen de boodschap tot een aanklacht tegen de ongelijkheid en armoede in de wereld, die zoveel mensen beperken in hun toekomstdromen en -plannen:
 
‘Je bent enkel vrij om te dromen en plannen te maken (voor de toekomst) wanneer je niet hoeft te vechten om (vandaag) te overleven. Voor alle vaders en dochters op deze aardbol wier kansen minder fortuinlijk zijn dan de onze; ons doel is ze gelijk te maken voor iedereen.’
 
Wie goed kijkt, kan in het potlood dat deel uitmaakt van het ‘goed gereedschap’ nog een boodschap ontdekken: ‘Mightier than the sword’. Of hoe een scherpe pen en een geslepen potlood de wereld vooruit kunnen helpen.
 
Oliver Jeffers: Samen gaan bouwen. Plannen voor onze toekomst, De Fontein, Utrecht 2021, 44 p. : ill. 9789026154799. Vertaling van What We’ll Build. Plans for Our Together Future door Mirjam Hoekstra. Distriibutie VBK België

deze pagina printen of opslaan