Vanaf negen jaar

JEUGDBOEKEN NR. 7, SEPTEMBER 2021

Marco Kunst, Yannick Pelegrin (ill.): Offline

door Frauke Pauwels

9+ - Met Offline verkent Kunst de toekomst. Het is 2046. In een wereld waarin robotica en ‘het Net’ het dagelijkse doen en laten hebben overgenomen, en steden, huizen en spullen allerhande eenvoudig worden ‘uitgeprint’, moet Mike, bijna twaalf, verhuizen naar Nieuw Babylon, de stad. Het landbouwbedrijf van zijn ouders kan volledig vanop afstand worden beheerd, dus zij zien geen reden meer om op het platteland te blijven. Mike zal echter zijn vriendin Demer moeten achterlaten, die in de bossen op de Aardelaar woont, een van de gemeenschappen die de moderne technologie de rug hebben toegekeerd en in eenheid met de natuur leven. Wanneer op een dag de quantum-computers in gebruik worden genomen, komt het Net tot bewustzijn en loopt het mis: Q.I.M., het Quantum Intelligente Meta-algoritme, neemt het van de mensen over.
 
De wereld die Kunst schept, is herkenbaar: ze bouwt voort op aspecten uit de hedendaagse werkelijkheid die uitvergroot bedreigend kunnen worden, en op typische motieven uit toekomstromans voor jongeren en andere vormen van sciencefiction. Anders dan in veel (vooral oudere) jeugdboeken schetst Kunst technologie niet eenzijdig negatief – een virus op een ‘geheugenknikker’ brengt redding. Toch is het ook hier het vertellen van verhalen dat uiteindelijk triomfeert: ‘Daarin zit een heel andere oneindigheid dan de oneindigheid van logica en kennis’.
 
Offline volgt logisch uit Kunsts oeuvre en is net als De waterwaack van Natterlande op wat jongere lezers gericht dan bijvoorbeeld zijn debuut Gewist (Querido 2004), dat ook al een technocratische toekomst verkende. Geluk werd ook daar iets dat mensen niet meer vinden bij zichzelf, maar in een gefilterde perceptie van de werkelijkheid. Ditmaal zorgen VR-brillen ervoor dat ze worden ‘ondergedompeld in een wereld van duizenden kleuren en vormen, geuren, muziek en allerlei stemmen’. Voor wie vertrouwd is met motieven uit jeugdliteratuur en toekomstverhalen klinkt het misschien allemaal wat te bekend, de ontmoeting van Mike met de oudere meneer Groman, die door niemand meer ernstig wordt genomen, het tekortschieten van het onderwijs, de kracht van verhalen...
 
Hoewel Offline niet het niveau haalt dat hij met andere boeken bereikte, blijft Kunst een vlotte verteller, zodat Offline bovenal een prettige leeservaring biedt, die bovendien aan het denken kan zetten. Hoeveel informatie willen we delen met het net? Kan artificiële intelligentie het werkelijk van de mens overnemen, of verhindert het gebrek aan menselijke verbeelding een dergelijke overname voor het zover komt als in Offline? En als het zover komt dat de maatschappij uiteenvalt in een volgzame massa en enkele groepen buitenbeentjes die radicaal voor een andere levensvorm kiezen, bij wie zal jij dan aansluiten?
 
Prettig voor de ervaren lezers is bovendien dat Kunst wéét dat hij met motieven speelt en die achtergrond met kleine knipogen deelt, zoals de naam van de stad waarheen Mike moet verhuizen, een project van architect en kunstenaar Constant Nieuwenhuys, die zijn naam geeft aan de school waar Mike naartoe moet. Evengoed knipoogt Kunst naar gamers, naar hedendaagse figuren en de Nederlandse context.
 
Met Offline bevestigt Kunst dat vragen over de wenselijkheid van verregaande technologieën niet voorbehouden hoeven te zijn voor jongeren en volwassenen, maar ook met kinderen kunnen worden gedeeld. Want we hoeven hen niet telkens weer voor te houden dat verhalen ‘beter’ zijn dan technologie, maar we kunnen hen wel keer op keer laten ervaren dat een verhaal niet alleen maar avontuur inhoudt, maar ook kan nazinderen.
 
Marco Kunst en Yannick Pelegrin (ill.): Offline, Gottmer, Haarlem 2021, 144 p. ill. ISBN 9789025775001. Distributie L&M Books


deze pagina printen of opslaan