Vanaf twaalf jaar

JEUGDBOEKEN NR. 8, OKTOBER 2021

Goedele Ghijsen: Vluchtweg

door Henk van Viegen

12+ - Hoe voeg je nog iets nieuws toe aan het thema pesten in het klaslokaal? Klik op het trefwoord in je bibliotheekcatalogus en je krijgt al gauw zo’n duizend hits. Het is onvermijdelijk al tot op het bot uitgezogen motieven te gebruiken. Er is nagenoeg altijd een clubje ‘elite’ in het klaslokaal, aangevoerd door de superbitch bij wie er tóch veel willen horen. Die foute, knappe, geraffineerde aanvoerster hoort natuurlijk niet zomaar plat fout te zijn, ze krijgt een achtergrond die een en ander verklaart. Het gepeste meisje heeft iets weeks, een zwakke plek, niet zelden omdat ze anders is, bijvoorbeeld geïnteresseerd in iets creatiefs. Maar het kan ook ‘gewoon’ alleen al haar naam zijn. Er zijn wel helpers, jongens of meisjes die zich, al dan niet voorzichtig, verzetten tegen de leidster, maar die kunnen, zeker in de boeken voor wat oudere kinderen, niet voorkomen dat de boel gierend uit de hand loopt. Dat geldt ook voor de begripvolle docent(e), hoe goed die ook in staat is pesters én gepesten te begrijpen. In de laatste jaren zie je uiteraard ook de mogelijkheden van het pesten via sociale media. De verhalen zijn nagenoeg altijd tamelijk expliciet, ze gaan op emotie en herkenning en ze eindigen met een heldere moraal die ruimte biedt aan hoop en positiviteit. Zie Carry Slee, Lydia Rood, Anja Vereijken, Roger Vanhoeck, Brigitte Minne, Caja Cazemier…    

Goedele Ghijsen zal zich dit allemaal ongetwijfeld gerealiseerd hebben en zocht dus naar een invalshoek die het onverminderd actuele onderwerp interessant doet blijven. De bekende, bovengenoemde elementen zijn er allemaal. Het gepeste meisje, Miro, is al eerder weggepest, op haar vorige school. Ze is anders, bijvoorbeeld omdat ze erg graag leest en ze heeft de verkeerde naam, een jongensnaam namelijk. Ze loopt op haar nieuwe school meteen tegen de foute diva Jana op, die haar resoluut van de plaats achterin de klas bonjourt. Miro komt voorin te zitten, naast een andere nieuweling (en vluchteling), Nadesh. Nadesh komt uit een oorlog, maar ontdekt dat in het klaslokaal kennelijk ook sprake van oorlog kan zijn. Miro en Jana strijden, ook een beetje om hem, feitelijk tot de grens. Of ze het allebei overleven, is in het slot nog geen uitgemaakte zaak.
 
Met het opvoeren van het personage Nadesh brengt Ghijsen originaliteit en spanning in het boek. Naast het nog wel iets voor de hand liggende element van de ellende van de oorlog is dat vooral de manier waarop hij al die rare gewoontes op school observeert. Het nonchalant omgaan met spullen, met schoenen bijvoorbeeld, die in zijn ogen behoren tot de basis van het leven. En begrip opbrengen voor een eetgevecht (met voedsel smijten naar elkaar) in de kantine kan hij uiteraard ook helemaal niet.
 
Ghijsen dikt het oorlogselement voor hem lekker aan door gebeurtenissen in te voegen als een evacuatieoefening met bijbehorend alarm, en politiecontroles. Op school met het oog op bezit van drugs, en bij zijn opvangplek. En dan zit hij ook nog middenin het keiharde gevecht tussen Jana en Miro, en probeert voortdurend voor allebei begrip op te brengen. Ook de meelevende docente Vos zit tussen de twee vuren, ze is goed op de hoogte van de problemen van alle twee.
 
Ghijsen kiest voor de geheide constructie van de perspectiefwisseling. Afwisselend, niet strak, kijk je mee met Miro, Jana en Nadesh. Het minst kom je te weten van Nadesh, wat goed gedaan is zodat daar niet al het sentiment komt te liggen, en ook passend bij zijn wens niet te veel te vertellen over wat hij heeft meegemaakt. Je krijgt opvallend veel te weten over Jana. Haar felle strijd met het thuisfront vertaalt ze naar agressie tegen de zwakke in de klas.  
 
Vluchtweg is een goeie titel, passend bij de drie karakters. Op het voorplat is het woord mooi gesplitst. Een zwarte pagina brengt de lezer terug bij de proloog, die speelt vlak voor de dramatische afloop. Dat slot past bij de heftigheid van de gebeurtenissen in het laatste stuk van het verhaal, dat daar hier en daar wel een beetje érg erg is.
 
Het slotwoord werd geschreven door Ghijsen zelf, wat ik jammer vind. Je wordt als lezer, zonder tijd voor reflectie, uit de sfeer van het verhaal getrokken en meteen meegenomen naar de bedoelingen van de auteur, de moraal en de mogelijke oplossingen van de geschetste problemen. Een verwijzing naar haar website of een bericht van een wat neutralere instantie zou beter zijn geweest.
 
Goedele Ghijsen: Vluchtweg, Davidsfonds/Infodok, Antwerpen 2021, 141 p. : ill. ISBN 9789002273698. Distributie Standaard Uitgeverij

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri