Adolescenten

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2022

Paulien Weikamp: Vliegen

door Henk van Viegen

Het lijkt allemaal net te kunnen, de kleine criminaliteit van het groepje jongeren, graag samenkomend bij het bankje tussen hun flats. Het is daar een echte smeltkroes. Turkse, Marokkaanse en zogenaamd gewone Nederlanders. Ze jatten eens wat, doen een beetje aan drugs, hangen wat rond en geven verrekte weinig om school. Er is altijd wel een leider in zo’n groepje. Tegen hem, in dit geval Jeffrey, zeg je niet gauw nee. Als de ik-figuur Umut verkozen wordt de auto te leveren waarmee ze lekker willen gaan joyriden, kan hij eigenlijk niet weigeren.  

Het loopt helemaal verkeerd allemaal. Hij rijdt de auto total loss tegen een vrachtwagen, al zijn vrienden gaan ervandoor. Het is het begin van een keten van gebeurtenissen. De slechte: Umut moet zijn ouders gaan voorliegen en vader heeft door de zorgen voor Umuts zwaar gehandicapt geraakte tweelingbroer Ilyas het geld van de autoverzekering niet betaald. Jeffrey doet net of hij met Umut meeleeft en geeft hem een peperduur horloge. Zijn vader kan dat mooi verpatsen, maar er zit een addertje onder het gras… Het goede gevolg: Umut neemt in de grote vakantie een baantje om geld aan zijn vader te kunnen geven. Tijdens dat werk (voor de plantsoenendienst) ontmoet hij het meisje van zijn dromen, door hem, vanwege haar kolossale hoeveelheid sproeten, het Melkwegmeisje genoemd. Deze Linda komt uit een heel ander milieu. Ze heeft een bak ellende in haar ouderlijk huis achter de rug, ze weigert in de open instelling waarin ze tijdelijk verblijft, te praten, aanvankelijk ook tegen Umut.  
 
Je kent Umut wel, hij komt in veel jongerenromans voor. Hij is een beetje slecht, pakt net zo gemakkelijk, en zonder liefde, een of andere chick (altijd beschikbaar), maar dat zijn de omstandigheden en de groep. In wezen is het een goeie jongen. Hij heeft ook een zeker schrijftalent. Weikamp doet hier niets anders dan de bak clichés opentrekken. Umuts beste kanten komen tot uitdrukking in de relatie die hij heeft met zijn tweelingbroer, die helaas, mede door zijn schuld, zo hulpbehoevend is geworden. Je ziet het ook aan zijn omgang met Linda, dat hem naar het zich laat aanzien definitief zal veranderen. Hij heeft echte aandacht, voelt echte liefde. Het is winwin, want hij haalt haar uit haar isolement. In het slotstuk, volbloed Hollywood qua spanning en liefde, waaraan ook Ilyas en een (andere) auto meedoen, ontvluchten de helden hun omstandigheden.
 
Weikamp probeert overduidelijk met deze roman jongeren een hart onder de riem te steken. Er komt een moment dat je iemand ontmoet die echt is, er zijn ook volwassenen die je op een onnadrukkelijke manier verder helpen (de traditionele helpers in de probleemboeken). Hier zijn het een collega op het werk en iemand van de instelling. Ze laat ook duidelijk zien op wat voor een dun koord je loopt in zo’n zogenaamde vriendengroep. Het maakt het boek sympathiek, maar houdt het ook erg traditioneel, ondanks de stevige taal en onverbloemde scènes. Gelukkig gaat ze niet de grens over naar openlijk moralisme.  
 
Voor het broodnodige literaire element kiest ze jammer genoeg voor een oude truc: de voorgeschiedenis die in brokjes cursieve tekst in de hoofdtekst geplakt is, de ene keer beter gemotiveerd dan de andere. Een en ander culmineert zoals gebruikelijk in de heftigste scène, namelijk die waarin Ilyas’ ongeluk beschreven wordt. Een goede redacteur had verder aangedrongen op wat meer variatie bij het weergeven van Umut in wat heftiger emotionele staat, want het is een geknal van jewelste: ‘haar stem knalde keihard, zonder omwegen naar binnen’, ‘Haar woorden knalden rechtstreeks naar mijn hoofd, naar mijn hart, naar mijn herinneringen’, ‘Daar was Ilyas. Hij knalde zo mijn hoofd binnen’. Waarmee niet gezegd is dat een variant per se beter is, zie: ‘Mijn hart blokkeerde rammend mijn keel’.  
 
Wel weeft Weikamp wat mooie motiefjes door het verhaal. Als Linda bij voorbeeld zijn wang aanraakt, herinnert de lezer zich dat zijn moeder dat vroeger op dezelfde manier deed. Vlinderachtig! En fraai, ook mooi onnadrukkelijk, toont ze iets van het paranormale kennen van elkaar en het voorvoelen van gebeurtenissen van tweelingbroers en verliefden. Dat verbindt Ilyas ook met Linda. Op grond van die wat sterkere elementen van dit debuut kun je dus toch nieuwsgierig zijn naar boek twee.
 
Paulien Weikamp: Vliegen, Querido, Amsterdam 2022, 280 p. ISBN 9789045127224. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan