Adolescenten

JEUGDBOEKEN NR. 6, JUNI 2022

Stefan Raatgever: De jongen die van de klif sprong en zacht terecht kwam

door Henk van Viegen

15+ - Met een titel die De 100-jarige die uit het raam klom en verdween van de Zweed Jonas Jonasson in herinnering roept, mengt Raatgever zich in het genderidentiteitsdebat in de jeugdliteratuur, met veel aandacht voor een coming-out. Alec, het 19-jarige hoofdpersonage van deze roman, vraagt zich in de proloog af of hij eindelijk kan vertrouwen op zijn innerlijke stem, zijn instinct. We zitten dan kort voor zijn eindexamen vwo en kijken daarna, in het eerste deel van de roman (‘De sprong’), terug op wat er de maanden daarvoor allemaal gebeurd en vooral: veranderd is. Het veel kortere tweede deel, ‘De landing’, is niet alleen afwikkeling. Examen en examenfeesten worden beschreven, Alecs (verdere) coming-out vindt plaats, bij moeder en vrienden, en voorzichtig begint hij aan de tweede reis van zijn leven.  

Dat er op de cover sprake is van rood, ligt voor de hand. Voor een deel gaat het boek over de vraag naar welke personages van welk geslacht Alecs liefde uit zal gaan. Maar zeker zo belangrijk zijn het geel en het blauw, verwijzend naar de vlag van Zweden, een land waar het boek zwanger van is. Met de titel, de klas van Alec gaat naar Stockholm op excursie, en in de lessen geschiedenis en in Stockholm draait het voor een flink deel om de Vikingen. Maar het belangrijkste hier is de komst van de nieuwe leerling Björn, geboren in Zweden, het land van zijn liefde.  
 
Meteen weet Alec wat ‘vriendschap op het eerste gezicht’ is. Plichtmatig heeft hij, in het begin van het verhaal nog maagd, op feestjes meisjes gezoend om maar geen praatjes te krijgen. Nu wordt duidelijk dat hij in elk geval op jongens valt, en wellicht ook een beetje op meisjes. Zijn ontmaagding bij Björn, in Stockholm, is in elk geval intenser dan de (eerdere) bij een meisje. Niet toevallig, zie onder, een meisje dat in een band zit.  
 
Het is een beetje onduidelijk wanneer dit verhaal speelt. Qua sociale media, jongerentaal en school wel enige tijd geleden, de verteller zegt onderweg, na de eerste keer echte seks, ‘jaren later’. Maar Alecs playlist (achterin opgenomen), die weliswaar vooral bestaat uit ‘rollatorrock’, gaat tot 2019. Hoe dan ook, de strijd die Alec moet voeren, zijn worsteling om ‘het’ familie en vrienden te vertellen, is actueel genoeg. Zijn coming-out gaat op een goed te verdedigen volgorde: eerst zijn allerbeste vriend, de studente Laura. Daarna zijn moeder, en dan zijn vriend Thomas. Maar de klasgenoot die hem zo graag ‘homo’ noemde, en met wie hij zelfs in het laatste jaar nog gevochten heeft, nee, die maar niet.  
 
Het boek is overduidelijk bedoeld als steun in de rug voor jongeren die op het punt staan naar buiten te treden met hun in eigen ogen en die van anderen afwijkende seksualiteit. De omgeving begint al signalen af te geven, bijvoorbeeld op school. Opmerkingen van een paar medeleerlingen en een leraar (nogal opzichtig zelfs) over zijn aandacht voor jongens, laten dat zien.
 
Raatgever heeft geen enkele behoefte het verhaal unhappy te laten eindigen. De coming-out is een worsteling, jazeker, maar de reacties zijn liefdevol. Ook als Alec verdriet toont naar zijn ouders toe dat ze geen opa en oma kunnen worden bij hem, dit motief wordt zelfs op het achterplat genoemd. Op de auteurspagina zie je dat er tegenwoordig mogelijkheden zijn: ‘Hij [Raatgever] woont in Amsterdam met zijn vriend en zoontje.’ In dit opzicht hebben we dus te maken met een traditionele jeugdroman, ook te zien aan de echte helpers: de moeder, Thomas en vooral Laura.
 
Het vlot vertelde verhaal wordt literair gelift met regels uit songteksten. Die staan als motto aan het begin van de proloog en de twee delen, en ook boven elk hoofdstuk. Dat is op zich niet heel verrassend bij een auteur die als journalist al lang over popmuziek schrijft (hij laat Alec en zijn vriendengroepje ook uit eigen beweging naar het Muziek- en Theatermuseum gaan), maar pretentieus is het ook. Het nodigt uit te bekijken wat ze zeggen over het deel/hoofdstuk, en dat valt bij de hoofdstukken vaak niet mee. Bij de twee delen gaat het goed, het snelst bij ‘De sprong’, met een stukje tekst van Abba -- hé, uit Zweden.
 
Stefan Raatgever: De jongen die van de klif sprong en zacht terecht kwam, Luitingh-Sijthoff, Amsterdam, 2022, 216 p. ISBN 9789024597208. Distributie VBK België

deze pagina printen of opslaan



ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri