9+ - Dit is
een dictatuur verscheen oorspronkelijk in 1977 en met het duidelijke doel
kinderen te laten begrijpen wat het begrip inhoudt en welke impact een
dictatoriaal bestel op mensen heeft. De Spaanse schrijver Equino Platel heeft
de Franco-dictatuur meegemaakt (1939-1975), hij wéét dus waarover hij het
heeft. En omdat er vandaag meer dictaturen op de wereld zijn dan 45 jaar
geleden – met Vladimir Poetins moordend regime akelig dichtbij – werd het boek
nu opnieuw uitgegeven met nieuwe illustraties van Mikel Casal. Hij was nog een
kind toe Franco regeerde, maar herinnert zich wel nog de triestheid van die
tijd.
‘Een
dictatuur is als een dictee:
Een meneer zegt wat er gedaan moet
worden
en de anderen doen het.
Gewoon daarom.’
Een dictee, dat
klinkt nog niet erg bedreigend, maar de auteur gaat verder: iedereen
gehoorzaamt de dictator uit angst, wie dat niet doet wordt gestraft, zelf
nadenken is verboden, de dictator is baas van alles en iedereen… En ook de
zaken die er op het eerste gezicht nog niet zo kwaad uitzien, hebben een
keerzijde: de dictator kan bijvoorbeeld gul zijn – maar alleen voor zijn
medestanders --, alles is rustig in het land – omdat de mensen bang zijn --,
alles, ook de mensen, zijn zijn eigendom, de dictator geeft feesten, maar de
mensen zijn ‘angstig, arm en uitgebuit.’ Zo brengt Platel ook minder zichtbare,
of voor de hand liggende zaken over dictaturen onder de aandacht.
‘Ze komen erachter
dat de werkelijkheid
heel goed is voor een enkeling
heel
onrechtvaardig voor allen
en heel wreed voor sommigen.’
Waar de tekst soms op
de vlakte blijft, zoals bijvoorbeeld in ‘En het ergste is dat dictaturen bijna
altijd jaren, heel veel jaren duren’, tekent Casal expliciet wat dat inhoudt:
de dictator tuiniert op een veld vol doodshoofden, een begunstigde wentelt zich
in de bankbiljetten terwijl een schrale moeder met kinderen in een
afvalcontainer scharrelt. Twee ogen die oplichten uit het donker achter
tralies, bange ogen achter vensters van gesloten huizen… Casal windt er geen
doekjes om.
Het
is een moeilijk onderwerp om met voldoende diepgang en nuance te brengen voor
kinderen, maar tekst en prenten werken prima samen. Ook is het lastig om vast
te stellen voor welke leeftijd het boek dienst zal doen. Het is in een vrij
grote letter gezet, de teksten zijn kort, de illustraties veelvuldig. Daar
staat tegenover dat de tekst soms vrij moeilijk is, vooral in het stukje
achtergrondinformatie achterin. Dit is geloof ik een boek dat vooral in een
schoolcontext zijn nut kan bewijzen.
Equipo Plantel, Mikel Casal: Dit
is een dictatuur, Boycott, Amsterdam 2022, 44 p. : ill. ISBN 9789492986474.
Vertaling van Así es la dictadura door Helena Overkleeft
deze pagina printen of opslaan