Vanaf negen jaar

JEUGDBOEKEN NR. 10, DECEMBER 2022

Yuval Noah Harari, Ricard Zaplana Ruiz (ill.): Hoe wij het machtigste dier op aarde werden. Het mysterie van de mens

door Elke Brand

10+ - Mensen zijn als meest dominante en gevaarlijke diersoort op aarde, bijna niet te stoppen. Hoe zijn we in relatief korte tijd van overlevers naar overwinnaars ontwikkeld? Op deze vraag geeft de Israëlische auteur Yuval Noah Harari op een toegankelijke en wetenschappelijke manier antwoord. Tegelijkertijd geeft hij aan dat over dit onderwerp nog altijd veel onbekend is. Na het internationale succes van Sapiens. Een kleine geschiedenis van de mensheid (Thomas Rap 2014), schrijft hij met Hoe wij het machtigste dier op aarde werden nu verhalende non-fictie voor jeugd. Wellicht wordt dit boek voor hen net zo belangrijk als Sapiens geweest is voor veel volwassenen.
 
Het boek begint met de vroege geschiedenis en de opkomst van de mensheid miljoenen jaren terug. De tijd dat mensen nog ‘tamelijk zwakke dieren’ waren. Vervolgens voert het ons langs allerlei veranderingen die de mens in de honderdduizenden jaren daarna doorgemaakt heeft. De winst die behaald werd, maar ook de verwoesting die we regelmatig hebben achtergelaten.  
 
‘Als je vuur probeert aan te raken of vast te pakken om het tegen te houden, verbrandt het jou ook. Daarom zijn alle dieren bang voor vuur.’
 
Het talent van de mens is dat we vuur hebben leren gebruiken in plaats van er enkel voor weg te vluchten. Daarnaast werkten sapiens samen om grote dieren te vangen. Op het schutblad wordt deze jachtlust al door de illustrator in kaart gebracht. Ieder nieuw continent waar de mens zich over verspreidde, raakte binnen enkele (duizenden) jaren al haar grote landdieren kwijt, met alle gevolgen van dien. Maar ‘Het probleem met sapiens was niet dat ze kwaadaardig waren, maar dat ze gewoon te goed waren in wat ze deden’. Daarom is het belangrijk om de dieren die er nog wél zijn te beschermen.
 
De informatie die Harari geeft is eenvoudig te volgen, met mooie zinnen als: ‘We besloten onszelf ‘wijze mensen’ [Homo Sapiens] te noemen, wat niet erg bescheiden van ons was.’ en: ‘ [mensen] kunnen de manier waarop ze samenwerken veranderen door in andere verhalen te gaan geloven.’ De lezer kan allerlei feiten leren en genieten van de taal, maar wordt tegelijkertijd aangemoedigd om zelf te blijven nadenken en op zoek te gaan naar oplossingen.
 
De Spaanse kunstenaar Ricard Zaplana Ruiz heeft het boek voorzien van gedetailleerde illustraties die de tekst mooi aanvullen. De belangrijkste stukken tekst worden steeds in het rood gedrukt. Als je op zoek bent naar specifieke informatie, kun je daardoor gemakkelijk door de rode delen tekst heen scannen. Het is echter aangenamer om het boek van voor naar achter volledig te lezen.
 
Geschiedenis en het heden lopen in veel hoofdstukken door elkaar. De auteur maakt gebruik van populaire voorbeelden als selfies en facebook, die mogelijk over enkele jaren weer uitgestorven zijn. Dat maakt het geheel minder tijdloos dan de mensheid zelf. Hopelijk raakt een volledige generatie nieuwsgierige homo sapiens gefascineerd door onze geschiedenis zoals alleen Harari het op kan schrijven.
 
Yuval Noah Harari, Ricard Zaplana Ruiz: Hoe wij het machtigste dier op aarde werden. Het mysterie van de mens, Leopold en Ploegsma, Amsterdam 2022, 164 p. : ill. ISBN 9789493295001. Vertaling van Unstoppable Us. How human stook over the world door Inge Pieters. Distributie Standaard Uitgeverij


deze pagina printen of opslaan