Vanaf negen jaar

JEUGDBOEKEN NR. 2, FEBRUARI 2023

Philip Reeve, Paddy Donnely (ill.): Ultra Donker en de Wachters van Wildzee

door Henk van Viegen

10+ - Het is altijd weer aardig te bekijken uit wat voor een gezellige kluts een nieuw fantasyverhaal is opgetrokken. In dit geval: vondelingschap, en dus de vraag naar wie de ouders zijn; het dappere, ondernemende meisje, dat getoond wordt op een moment van crisis en groei; het (vuur)torenwachten; het verslaan van het monster dat de gemeenschap bedreigt; zombies, deze keer in de gedaante van zeewiermannen; een heks en trollen; verdronken land. En op de schutbladen: de kaart. Weinig nieuws onder de zon, maar als het handig gedaan is, en goed geschreven, kun je zomaar een hit in handen hebben (zie Annet Schaap met Lampje).  

Ultra is 11 jaar geleden in de branding gevonden door Andrew Donker, de zoveelste officiële Donker als wachter van het verre eiland Wildzee. Als hij overlijdt, moet er een nieuw lid van de familie wachter worden. Ultra zou het heel goed kunnen, maar zij is een vrouw, helaas. Dus wordt oom Will, ‘student’ in Londen, opgetrommeld. Hij wil absoluut niet, maar de autoriteiten dwingen hem. Will overleeft de tocht over zee ternauwernood, als enige overlevende van het schip de Bonnefooi (!), wakker gekust in de branding door de wijze trol Ruis.
 
Na een uiterst stroef begin sluiten hij en Ultra vriendschap. Ultra is dan al bezig voor zichzelf de open plekken op te vullen over haar afkomst en haar diepe liefde voor de zee. Zowel de heks Troy als Ruis voelt dat het zeemonster de Gorm van de Verdronken Gronden activiteiten lijkt te willen ondernemen, maar alleen Ruis en Andrew zien dat dit met Ultra te maken heeft. Will, overtuigd rationalist, weet de woede van de Gorm te wekken met een groot, verboden vuur, waardoor de gemeenschap aangevallen wordt en Ultra versneld ontvoerd wordt door haar moeder, de zeegodin. Want de Gorm blijkt veel ineen: een veelkoppig en -voetig monster, zeewiermannen, stormen en een strakke (en gelukkig in de verte ook lieve) godin. Dat laatste maakt een volledig happy end, mede dankzij de dappere Will en Ruis’ superknecht Ei, mogelijk.
 
Zoals gebruikelijk binnen het genre is er de suggestie van een niet al te scherp gedefinieerd verleden, hier misschien iets duidelijker dan anders: tegen het eind van de 19de eeuw. Af te leiden uit historische feiten als het eerste duikerspak en het populair worden van het badkoetsje. Wat betreft de locatie: Wildzee is een van de niet-bestaande zogenoemde Herfsteilanden, en die vallen onder Groot-Brittannië.
 
Als je het boek ziet liggen, denk je eerst dat je gaat lezen over een ultradonker rijk ergens, maar al snel zie je dat het de naam is van het hoofdpersonage. Een rare naam, eigenlijk een familiegeintje dat nu eens een keer wordt toegepast. Maar, je zou ook kunnen zeggen, dat Ultra het beste lid is van de familie.  
 
De verhaallijn wordt sterk gedomineerd door twee tegenstellingen. De eerste is die tussen aarde en water, een oeroude strijd eigenlijk. Ultra is het product van een in de aarde gewortelde vader en een moeder uit de zee. Ruis ziet al meteen dat Ultra niet vast te pinnen is op een van de twee gebieden. Maar Ultra laat zich, in elk geval in deze episode, leiden door haar verlangen naar familie en vriendschap en kiest voorlopig voor een verblijf op vaste grond. De tweede tegenstelling is die tussen het geloof in magie en oude verhalen, en rationaliteit, hier meestal aangeduid als Verlichting. Andrew, Froy, Ultra, Ruis, feitelijk de hele eilandgemeenschap staat open voor de kracht van de verhalen en legenden. Froy en Ruis vertegenwoordigen respectievelijk de kwade en de goede magie.
 
Hiertegenover staat, aanvankelijk zeer scherp, oom Will; het is vaak een buitenstaander die de boel open gooit en/of verstoort. Hij vindt zichzelf een hele wetenschapper door zijn (vage) studies in Londen en hij zal iedereen op Wildzee wel eens eventjes bekeren. Door een groot vuur te ontsteken op een magische plek, hoopt hij dat de eilanders het licht gaan zien en ophouden met hun geloof in flauwekul, het is zijn heilige missie! Tot zijn verbazing moet hij inzien dat hij het helemaal mis heeft. Ook dit had Ruis al snel door. Ze zag meteen dat Will zich vastklampt aan aloude zekerheden, raakt vertederd en verliefd. Dit doet de auteur wel leuk. Ook Will is feitelijk meteen verliefd op Ruis, ondanks het feit dat ze in zijn ogen uiteraard onzin uitkraamt. Jammer is wel dat het mannelijk geslacht weer moet zorgen voor de actierijke net-op-tijdontsnapping.  
 
En, hoewel de kernmomenten wel bij Ultra liggen, lijkt Reeve niet echt te kunnen kiezen qua hoofdpersonage. Will maakt een duidelijkere (wel iets simpelere) verandering door dan Ultra. Ultra voelt een voor haar onverklaarbaar diep verlangen naar de zee, tot ze beseft dat de godin/het monster tevreden zal zijn als zij zich bij haar meldt.  
 
Reeve is een zeer productief en handig schrijver van onder andere de succesrijke YA-science-fantasyreeks Mortal Engines, een paar trilogieën en humoristische avonturenverhalen, waarvan heel wat titels in Nederlandse vertaling beschikbaar zijn. Utra Donker en de Wachters van Wildzee kan zomaar het eerste deel van een nieuwe trilogie zijn. Een vervolg, met een sterk gelijkende titelopbouw, is al verschenen: Utterly Dark and the Heart of the Wild (David Fickling Books, 2022).
 
Philip Reeve, Paddy Donnely: Ultra Donker en de Wachters van Wildzee, Ploegsma, Amsterdam 2022, 278 p. : ill. ISBN 9789021680484. Vertaling door Annelies Jorna van Utterly Dark and the Face of the Deep. Distributie Standaard Uitgeverij

deze pagina printen of opslaan