Vanaf twaalf jaar

JEUGDBOEKEN NR. 7, SEPTEMBER 2024

Imme Dros, Harrie Geelen (ill.): Ada. Gevangen op twee eilanden

door Marlies van Breda

13+ - Over Ada (1188-na 1234), de jongste dochter van graaf Dirk VII van Holland en Aleid van Kleef, is vooral bekend dat zij na de dood van haar vader vier jaar gevangen heeft gezeten, omdat haar aanspraak op de grafelijke titel door haar oom betwist werd. Imme Dros verwerkte dit gegeven in haar historische roman Ada. Gevangen op twee eilanden.
 
Ada is de jongste van de drie dochters van graaf Dirk VII van Holland die geregeld ten strijde moet trekken om zijn grondgebied te verdedigen. Samen met haar zussen krijgt zij lees- en schrijfles van pater Gregorius, met wie ze het goed kan vinden. Haar moeder is ambitieus: zij bestiert niet alleen het huishouden met ijzeren hand, maar weet ook te bewerkstelligen dat vrouwen de titel ‘gravin van Holland’ mogen dragen, waardoor zij de staatszaken kan behartigen als haar man afwezig is. Toch beseft zij dat het lastig zal worden om het graafschap voor Ada – die na de dood van haar beide zussen de enige erfgename is – te behouden.
 
Als Dirk in 1203 op sterven ligt, arrangeert Aleid een huwelijk tussen Ada en de achttien jaar oudere graaf Lodewijk II van Loon, opdat Dirks broer Willem geen aanspraak op het graafschap kan maken. Voor Ada komt hiermee een einde aan haar lessen bij pater Gregorius, want ‘Een gehuwde dame neemt geen les in een klooster’. Bij het afscheid geeft pater Gregorius haar een onbedrukt gebedenboek waarin zij haar gedachten en avonturen op kan schrijven.
 
Het overhaaste huwelijk heeft echter niet kunnen verhinderen dat Willem zich na de dood van Dirk uitroept tot graaf. Om te voorkomen dat Ada hem van de macht over het graafschap berooft, ontvoert hij zijn nichtje als zij op weg is naar de Abdij van Egmond om voor haar vaders zielenheil te bidden. Ada wordt naar het eiland Texel gebracht waar zij in het huis van de baljuw gevangen wordt gehouden. Nu haar moeder niet meer in de buurt is, durft zij haar belangstelling voor het leven van anderen te tonen. Zij stelt vragen en bouwt een goede band op met de eilandbewoners.  
 
Texel is echter niet het einddoel van haar reis. Als de wind uit het oosten waait, moet Ada zich weer inschepen. Samen met een gevolg dat zij volledig vertrouwt, gaat ze scheep naar Engeland. Als gevangene van Willem krijgt zij ‘huisarrest’ op een landgoed van de Engelse koning, waar ook Eleonora van Aquitanië gevangen gezeten zou hebben. In de omliggende heuvels ervaart zij voor het eerst de vrijheid om te doen wat ze zelf wil. Na ruim vier jaar komt hier echter een einde aan: Ada vormt geen gevaar meer voor Willem die de successieoorlog om het graafschap gewonnen heeft. De avond voor haar vertrek uit Engeland begraaft zij het gebedenboek waarin zij tijdens haar ballingschap haar gedachten opgeschreven heeft. Ze heeft het niet nodig als herinnering:  
 
‘Wat ik hier heb beleefd en gedacht kan ik toch nooit meer vergeten, dat staat in mijn hersens gegrift, in mijn hart gebrand.’
 
‘Een fraai gestileerde omslag zorgt ervoor dat een boek opvalt, waardoor het eerder ter hand genomen zal worden,’ schreef ik in een eerdere recensie. Dit geldt zeker voor Ada: gevangen op twee eilanden, de in juni verschenen jeugdroman van Imme Dros en Harrie Geelen. De illustratie op de cover doet denken aan de verluchtingen in middeleeuwse gebedenboeken, wat dit relatief dunne boek een luxueuze uitstraling geeft. Ook de schutbladen en de pagina’s met genealogische informatie zouden in een incunabel niet misstaan.  
Aan de vormgeving van dit ‘juweeltje’ is sowieso veel aandacht besteed. De bladspiegel is overzichtelijk met veel witruimte. De tekst is gezet in een klassieke schreefletter. De dagboekaantekeningen van Ada die de hoofdtekst onderbreken, worden duidelijk gemarkeerd. De alinea’s beginnen met de woorden ‘ik schreef/ik dacht:’ en zijn cursief weergegeven in een afwijkende kleur. De illustraties zijn in de buurt van de tekst die zij verduidelijken, geplaatst. Kleinere illustraties zijn op de tekstpagina zelf opgenomen, grotere illustraties op de pagina ernaast.
 
Net als bij eerdere projecten van dit veelvuldig gelauwerde schrijversechtpaar sluiten de collages van middeleeuwse miniaturen die Harrie Geelen maakte, naadloos aan bij het historische verhaal dat Imme Dros schreef. Door gebruik te maken van bestaande miniaturen wordt een authentiek beeld gegeven van de wereld waarin Ada leefde. Details uit het verhaal komen zo voor de hedendaagse lezer tot leven. Ook de schrijfster heeft het de eenentwintigste-eeuwse lezer gemakkelijker gemaakt om zich in te leven in Ada’s wereld door te kiezen voor een ik-vertelperspectief. De emoties van de middeleeuwse gravin zullen namelijk ook voor de beoogde doelgroep herkenbaar zijn.
 
Het taalgebruik is afgestemd op jongeren vanaf ongeveer dertien jaar: er worden geen lastige woorden gebruikt. Toch zal het verhaal vooral volwassen lezers met interesse voor geschiedenis en kennis van dertiende-eeuwse politieke verhoudingen aanspreken.
 
Imme Dros, Harrie Geelen: Ada: gevangen op twee eilanden, Querido, Amsterdam, 2024, 77 p. : ill. ISBN 9789045130408. Distributie L&M Books


deze pagina printen of opslaan