Vanaf negen jaar

JEUGDBOEKEN NR. 7, SEPTEMBER 2024

Jenny Valentine: Joy

door Henk van Viegen

9+ - Jenny Valentine is bekend van haar interessante romans voor 14-plussers. Over 15/17-jarigen, uit een gebroken of incompleet gezin, die, op pad om een geheim te ontraadselen of om iemand te vinden, meer over zichzelf te weten komen. Met als daverende start Op zoek naar Violet Park (Luitingh-Sijthoff 2017). Er zijn er een stuk vijf verkrijgbaar in Nederlandse vertaling, met als laatste Hallo nu. Voor jonge kinderen is er Iggy & ik (Moon 2010), Joy zit tussen deze leeftijdsgroepen in.  
Joy Applebloom leeft juist in een heel gezellig en vooral heel vrij gezin, met makkelijke ouders en een fijne zus, Claude. Haar vader en moeder wisselen erg graag van woonplaats, over de hele wereld. Moeder werkt in ziekenhuizen, vader als (chef-)kok. De zussen krijgen losjes les van hun ouders, niet structureel, maar wel heel breed.  
 
Op een dag komt er tamelijk wreed een eind aan hun zwervende vrijevogelbestaan. Vanuit een plek waar de zon altijd lijkt te schijnen naar een land waar het nagenoeg altijd regent: Engeland. Joys opa Blake (de vader van haar moeder) heeft zorg nodig en ze gaan bij hem in huis wonen, en daarmee ook in zijn regels. Een huis ‘waar alles bang is om niet op de goede plaats te staan’. Hun leven wordt van de ene op de andere dag gewoon, en dat was het nooit. Als echte optimist (zie de opdracht van het boek: voor alle optimisten) probeert Joy opa los te weken van zijn griezelige preciesheid. Dat lukt eigenlijk nog redelijk snel, maar dan hebben we al aardig wat, hier en daar geestige, beschrijvingen van zijn levenswijze achter de kiezen.  
 
Dan moet Joy uiteraard een keer naar school. Ook daar wordt ze geregeerd door regels, van haar uiterst starre juf Hunter. We kennen dit type wel. Net zo weinig magie (een terugkerend motief in Valentines werk) hier als bij opa. Met een mooie tegenstelling tussen wat Joy op de wereld allemaal al gezien heeft (en niet kwijt kan bij de juf) en wat voor sufs ze daar op school over voorgeschoteld krijgt. Ze is wanhopig op zoek naar lichtpuntjes, door haar ‘zilveren randjes’ genoemd, en zal die uiteraard vinden: een reusachtige boom, midden op het schoolplein, en bij die enorme eik sluit ze ook vriendschap met een jongen uit haar klas, Benny. Dan dreigt deze boom gekapt te worden voor een groot nieuw schoolgebouw…Tijd voor actie!
 
Hiermee loopt het boek uit op een vrij gewoon avonturenverhaal, met een ouderwetse, brave net-op-tijdoplossing en enkele niet heel verrassende veranderingen op het punt van de personages (je ziet al lang aankomen dat juf Hunter en opa zich na enige tijd zullen ontpoppen als helpers). Terwijl het daarvoor eigenlijk een prettig trage vertelling was, bomvol inventieve stijlfiguren en beeldspraak. Joy wordt er ook een wat minder interessant personage door.
 
De typering en de verandering ten goede van juf Hunter en opa mogen dan wat cliché zijn, de manier waarop Valentine dit beschrijft is wel echt sterk. Ze blijven ondanks hun duidelijke support binnen de kaders waarin ze nu eenmaal zitten. Een geinige, terugkerende grap is die met de tweede voornaam van opa. T.E. Blake heet hij, maar hij wil niet vertellen waar die E voor staat. Dit geeft Joy volop gelegenheid te variëren al naar gelang de situatie (‘Thomas Excellentie Blake’, Thomas Eenderman Blake’, enz.) tot ze vlak voor zijn bekering tot voorzichtig activist te weten komt dat het ‘Ernest’ is. Ook al een speaking name dus.
 
En passant toont Valentine effectief de verandering die Joys zus Claude doormaakt. Dat geldt niet voor hoe ze ouders van Joy weergeeft. Het is allemaal wel een beetje flets voor wat vrije vogels zouden moeten zijn.
 
Joy is het eerste deel van een serie. In Engeland zijn de twee vervolgdelen al verschenen: Love From Joy (2021) en Planet Joy (2022). Het Nederlandse omslag is wat minder modern en stoer dan dat van de Engelse editie. Wel geeft het netjes enkele kernelementen weer: het in principe zonnige karakter van Joy en de centrale positie van de boom(actie) op het schoolplein. Het actiebord rechts komt in het boek niet voor, maar de illustrator baseerde dit wellicht op Benny’s lofzang op het belang van de bomen op het punt van het gezond houden van de lucht.
 
Niet volop geslaagd dus, deze roman voor een andere leeftijdsgroep dan waar we Valentine in Nederland vooral van kennen. Maar door de vaak sprankelende taal is er alle reden om toch straks deel twee te gaan lezen.  
 
Jenny Valentine: Joy, Luitingh-Sijthoff, Amsterdam 2024, 129 p. Vertaling van A Girl Called Joy door Jenny de Jonge. ISBN 9789021040103. Distributie VBK België 

deze pagina printen of opslaan