Adolescenten

JEUGDBOEKEN NR. 9, NOVEMBER 2023

Sir Arthur Conan Doyle, Vincent Mallié (ill.): Een studie in rood

door Henk van Viegen

14+ - Vier romans en meer dan vijftig verhalen schreef de Britse auteur Sir Arthur Conan Doyle rond het personage Sherlock Holmes en zijn ‘assistent’ Dr. Watson. In verreweg de meeste van de geschiedenissen is Dr. Watson de verteller. Het is een geheide truc in de ouderwetse speurdersroman: er is de buitengewoon intelligente en snel deducerende en analyserende detective en de helper/assistent/vriend die precies de goede vragen stelt, verbazing tentoonspreidt en zo nog duidelijker maakt hoe briljant de speurder wel niet is. Die speurder roept op een bepaald moment dat het mysterie/de moord/de misdaad is opgehelderd; voor de aanwezigen en de lezer komt dit als een complete verrassing. Dan volgt een uitgebreide uitleg (vaak iets te uitvoerig).    

Een heel legertje al dan niet parodiërende schrijvers en televisie- en filmmakers heeft de formule gekopieerd, maar de eer komt eigenlijk toe aan Auguste Dupin, de speurder van Edgar Allan Poe. Deze, door Holmes overschaduwde speurder komt even aan de orde, want de rivaliteit onder speurders is sterk. Dr. Watson denkt Holmes te plezieren door op te merken dat zijn methode doet denken aan Dupin, Holmes vindt het maar een belediging. Ook het opvoeren van de, cliché geworden, minder slimme politieman stamt uit deze tijd, eind 19de, begin 20ste eeuw. Holmes kan maar weinig waardering opbrengen voor de mensen van de Yard. Nou, eventueel kunnen er twee nog wel mee door: Gregson en Lestrade, maar allebei zullen ze er in het verhaal behoorlijk naast zitten, hoe hard ze ook hun best doen.
 
Een studie in rood is het eerste boek van Arthur Conan Doyle en levert de kennismaking met Holmes en Watson. Watson is net teruggekeerd uit het Midden-Oosten en zoekt niet al te dure woonruimte. Een oud-vriend wijst hem op een zekere Holmes, die graag een woning zou willen delen met iemand. Ze vinden samen een gerieflijk huis. Holmes lijkt een soort werk te hebben. Nu en dan verschijnt er iemand met een vraag of een boodschap. Holmes blijkt ‘adviserend detective’ te zijn, met als geweldige troef: de deductie! Het meeste lost hij gewoon thuis op.
 
Op een dag roept Gregson zijn hulp in. Er is een Amerikaan vermoord, en hij heeft geen echte aanknopingspunten. Holmes besluit zowaar eens te gaan kijken, Watson gaat mee en zal dat daarna steeds blijven doen. Het is een leerzaam uitstapje voor de verteller. Hij ziet hoe Holmes op straat al, bij de oprit van en in de kamers van het huis van alles opmerkt, en het bloed traceert. Ook raapt hij een hoopje grijs stof op. Het meetlint komt tevoorschijn, evenals het beroemde vergrootglas. Op een bepaald moment roept Holmes dat hij het mysterie opgelost heeft, en met een slimme truc arresteert hij de moordenaar.
 
Nu de uitleg nog. Die komt pas een pagina of vijftig verderop. Eerst volgt een lange geschiedenis, waarin het levensverhaal van een man (de moordenaar, horen we later). Het is verweven met dat van de mormonen in Utah. Twee mannen uit die gemeenschap hebben zijn aanstaande ontvoerd en toegevoegd aan het ‘harem’ van een van de twee, met desastreuze gevolgen. Daar is het motief.
 
Net als in het twee jaar geleden verschenen, uniform gepresenteerde, Arsène Lupin, gentleman-inbreker is de illustrator van dienst de veelzijdige Vincent Mallié. Het bekendst is zijn stripreeks ‘Le Grand Mort’ (2007-2019), met scenario’s van Loisel en Mitildjian. Je kunt hem strikken voor sprookjes, sciencefiction en fantasy. En dus ook voor klassiekers in wat een reeks lijkt te worden. Een derde boek staat op het punt van verschijnen: Het vreemde verhaal van dr. Jekyll en meneer Hide.
 
Op het omslag staat nog een redelijk kekke Holmes. Op de schutbladen en een aantal keer binnenin zien we Holmes zoals hij bekend geworden is: met pijp, pet met klep voor en achter, geruite capejas, stok. Mallié tekent hem een beetje stijf en tuttig, met zo’n slap tasje om ook nog es. Zoals hij er trouwens ook al uitzag in Arsène Lupin, maar daar interpreteerde ik het als tegenstelling tot de zwierigheid van Lupin. Mallié vindt kennelijk dat dit Holmes is, meer dan zijn enthousiasme over sommige wetenschappelijke zaken en zijn briljante geest is er eigenlijk niet. Holmes is, in tegenstelling tot Lupin, flierefluitend noch onweerstaanbaar.  
 
Dat statische is ook een beetje terechtgekomen in de tekeningen. Die geven vaak situaties: een man die ligt met een paar rechtop staande toeschouwers. Een vrouw starend over de vlakte. Mormonen met cowboyhoeden op een rotsblok of stil op hun paard. Een enkel schilderij treft wel, zoals de dubbelpagina met de mormonen op de vlakte. Soms is er enige actie, bijvoorbeeld als Lucy, zo heet de aanstaande echtgenote van de latere moordenaar, met haar paard vast komt te zitten tussen de koeien. En ook als de straatschoffies in beeld zijn. Samen vormen ze een geestig hulplegertje van Holmes, ze zijn zijn ogen en oren, en verdienen er wat mee.
 
Het boek kan nog net een beetje meeliften op de populariteit van de BBC-serie Sherlock (2010-2017), die binnenkort van Netflix af gaat. Wel hebben we daar een heel snel en actierijk verhaal, met Holmes en Watson in het moderne Londen. Ik kan me niet voorstellen dat veel jongvolwassenen heel warm worden van het traag vertelde historische verhaal. Maar goed, je kunt ook gewoon liefhebber zijn van het werk van Mallié. En een hier en daar fraai geïllustreerde, redelijk geprijsde editie kan het leven van de klassieker verlengen of functioneren als nummer voor de leeslijst op school. Het boek is tegelijkertijd verschenen in het Frans, Engels en Nederlands.
 
Sir Arthur Conan Doyle, Vincent Mallié: Een studie in rood, Davidsfonds/Infodok, Antwerpen 2023, 124 p. : ill. ISBN 9789002278204. Vertaling van A Study in Scarlet door Debbie Nieberg/Vitataal. Distributie Standaard Uitgeverij

deze pagina printen of opslaan