Vanaf negen jaar
JEUGDBOEKEN NR. 4, APRIL 2017
Amanda Renshaw, Gilda Williams Ruggi / Amanda Renshaw: Het kunstboek voor kinderen Wit / Het kunstboek voor kinderen Geel
door Frauke Pauwels
Kunst voor kinderen
9+ - Meteen twee
kunstboeken brengt Lemniscaat: Het
kunstboek voor kinderen Wit en Het kunstboek
voor kinderen Geel. Beide brengen een selectie oude en moderne kunst,
telkens in kleur afgebeeld op een volledige pagina en een enkele keer zelfs
over een dubbele bladzijde. De makers putten voornamelijk uit de canon van de
schilderkunst, maar ook andere vormen van beeldende kunst zijn opgenomen:
Pieter Bruegel de Oude, van Gogh, Hokusai, Koons, Christo... Het gele kunstboek
bevat net iets meer moderne en minder bekende kunstwerken, maar gaat toch
vooral door op hetzelfde elan.
De volgorde waarin de kunstwerken worden aangeboden lijkt
willekeurig: er is geen chronologische, thematische of associatieve samenhang
te ontdekken. Hoe krachtig een dergelijke opeenvolging en doordachte plaatsing
kan werken, werd nochtans al duidelijk in bijvoorbeeld Papieren museum van Ted van Lieshout – dat weliswaar ook alweer
zo’n vijftien jaar oud is.
Elk kunstwerk wordt begeleid door commentaar van een
ik-verteller, die vooral in het tweede, gele kunstboek expliciet op de
voorgrond treedt, en is rechtstreeks aan de lezer gericht. Positief is hoe het
kijken van de lezer wordt geleid, zowel door de tekst als door de kleinere
uitsnijdingen die nu en dan afzonderlijk worden weergegeven. De ervaring van
het kunstwerk wordt zoveel mogelijk opengebroken, bijvoorbeeld door beroep te
doen op andere zintuigen dan het zicht. Daardoor zetten de makers nu en dan te sterk
in op het mimetische aspect van een kunstwerk, zoals bij ‘Huilende vrouw’ van
Picasso: ‘Kun je haar snikken horen en haar tranen zien rollen?’ Andere keren
vormt die insteek net een mooie aanleiding om het over vorm- en kleurkeuzes te
hebben, zoals bij het schilderij ‘Interieur met vrouw achter de piano’ van Hammershoi. Picasso’s bijzondere
vormkeuzes worden in verband gebracht met zijn persoonlijke geschiedenis, maar
niet met een bredere beweging in de kunsten:
‘Toen hij acht jaar was kon Pablo Picasso al beter
levensecht tekenen dan zijn tekenleraar, dus hij verzon nieuwe manieren om
mensen en dingen te tekenen.’
Slechts een enkele keer wordt het belang van de kunstenaar
of het specifieke werk besproken, maar veel vaker blijft een ruimere culturele
of maatschappelijke context nagenoeg altijd uit. Details van het kunstwerk,
zoals ontstaansdatum of geboorte- en sterftedatum van de kunstenaar zijn
achteraan opgenomen. Die beperkte informatie is overigens niet alleen maar
negatief: het voorkomt dat kinderen overladen worden met gegevens die ze niet
kunnen plaats. Het kunstboek voor
kinderen Geel overtuigt daarin meer: de kwaliteit van de teksten is
constanter en de achtergrond bij elk geselecteerd werk is rijker dan in het
eerste boek, zodat ‘kunst (leren) kijken’ wat minder in het ijle blijft hangen.
De vormgeving is
sober. Doorgaans is één vraag die rechtstreeks aan de lezer/kijker is gericht
vetgedrukt, als een snelle ingang naar het kunstwerk. Dat is echter niet consequent
uitgevoerd: soms ontbreekt die typografische aanpassing, soms lijkt de
vetgedrukte zin nogal willekeurig gekozen en vormt die niet de beste instap naar
het werk. De verspringende alinea’s laten het tekstblok wat luchtiger
aanvoelen, maar hebben verder geen enkele functie.
De boeken zijn een vertaling van
een Engelstalige publicatie uit 2005. Een opvallende tijdsmarge is dat: waren
de vertaalrechten een koopje? Of verscheen in tussentijd geen enkel ander
kunstboek van die aard? En strookt wat daar wordt gezegd en gedaan nog met de
huidige opvattingen rond kunst en, specifieker, kunsteducatie? Het titelblad
vermeldt, enkel bij het gele boek onopvallend dat de teksten van Amanda Renshaw
zijn, uitgever bij Phaedon, de uitgeverij bekend om kunst- en fotoboeken, in
het witte boek zit haar naam, samen met die van de andere medewerkers
weggedrukt in het colofon. Of Renshaw ook de selectie maakte (met slechts één
vrouwelijke kunstenares en sterk bepaald door de westerse canon) en wat die selectie
motiveerde, is onduidelijk.
Geen must dus? Niet voor de ervaren lezer die op zoek is
naar een originele invalshoek. Voor jongere lezers met beperkte kunstervaring
biedt Het kunstboek voor kinderen echter
wel een mooie verzameling bekende en minder bekende oude en moderne kunst, die
erg laagdrempelig wordt aangeboden en uitnodigt tot onbevangen kijken.
Rotterdam : Lemniscaat 2017, 80 p. ISBN 9789047709237
Rotterdam : Lemniscaat 2017, 80 p. ISBN 9789047709220
Distributie: De Eenhoorn
deze pagina printen of opslaan