9+
- ‘Het lukt haar niet goed om een meisje te zijn, en mij niet om een jongen te
zijn.’ Dit zijn de woorden van de ik-figuur, Morten, vrij snel in het boek. Dat
brengt de verder zelden spontane en voorzichtige Morten tot het uitdagende plan
van rol te wisselen met zijn tweelingzus Marit. Ze hebben vakantie, zitten in
de trein naar opa en oma en besluiten het meteen toe te passen op hen, en het
na dit experimentje, als het tenminste lukt, op te biechten. Morten vindt het
experiment ook wel bruikbaar als test voor zijn aspiraties op het punt van
acteren. Hij heeft op school samen met een vriend meegedaan aan de
eindejaarsvoorstelling en wil acteur worden. ‘Voor acteurs ligt het anders’,
zegt Morten ook heel handig, als hij zich later in het boek aan het opmaken is,
of beter: zich laat opmaken.
Opa en oma lijken er in te trappen, maar voordat de boel
opgebiecht is, staan er twee leeftijdgenootjes op de stoep en gaat het
experiment (het woord wordt eindeloos vaak gebruikt in het boek, dat in
Noorwegen verscheen onder de titel Experimentet)
veel langer door dan gepland. De buurkinderen, Silje en Stefan, zijn de ideale
proefpersonen, lekker traditioneel, mooi om ze eens aan het denken te zetten.
Stefan is zo’n rechttoe rechtaan jongen, Silje zo’n meisje-meisje, althans op
het oog, later krijgt ze meer reliëf. Ook die gaan zonder erg mee in de
situatie, hoewel Silje wel steeds een geheim bij Morten vermoedt; alleen
‘tante’ (de buurvrouw) heeft het door. Ze weet nog van vroeger dat Morten
liever wegkijkt dan iemand aan te kijken, en herkent hem daaraan, maar besluit
kennelijk niks te zeggen. Een foto van vroeger, waarop dit wegkijken te zien
is, krijgt nog een plek in het verhaal, ook als tekening.
Een literair hoogstandje is het
boek niet. Het is wel vol avontuur, er zitten een paar leuke testmomenten in
het verhaal, zoals het passen van typische meisjeskleren en een spannende zoen.
Dit past bij de beoogde lezersgroep van ca. 9 à 10 jaar. Ook tref je aardige
discussies aan over jongens versus meisjes, een paar keer ook met enige
felheid. Morten zou het liefst ’de derde van de tweeling’ willen zijn, bij
voorbeeld Martine (waarin de namen Marit en Morten meedoen dus), maar dat zegt
hij dan weer niet als de anderen er bij zijn. De genderkwestie is hier het
meest expliciet. Die discussies vragen wellicht een iets ouder publiek, maar
daarvoor zijn de illustraties weer niet zo aantrekkelijk. Aan het eind is het
in elk geval duidelijk dat het denken in stereotypen de wereld niet verder zal
helpen.
Karolien
Raymakers (ze wordt pas genoemd in de kleine lettertjes van het colofon) maakte
opvallende zwart-witprenten bij de tekst, de oorspronkelijke tekst is bij mijn
weten niet geïllustreerd. Ze zijn niet altijd geslaagd (zoals die bij het
omstoten van een glas), maar heel fraai vind ik bij voorbeeld de eenzame,
piekerende en huilende Morten tegen het eind. Jezus op de koude steen! De
personages worden in silhouet gepresenteerd, Jips en Jannekes, maar dan ouder.
Hoe veel ouder is lastig te zien, soms lijken ze echt een kind, soms zien ze er
uit als de jonge tieners die ze meestal zijn. Marit heeft uiteraard een
kortgeknipt koppie, Silje herken je aan haar paardenstaart.
De vertaling is van Edward van de
Vendel, die, in tegenstelling dus tot de illustratrice, prominent op de
voorkant en de titelpagina staat. Dat is niet erg gebruikelijk, maar deze grote
naam moet waarschijnlijk de verkoop stimuleren. Wellicht omdat we hier met een
Vlaamse uitgever te maken hebben, laat hij zowel mama als oma de telefoon inleggen (ze beëindigen een gesprek) en
laat hij de tweeling goed (veel) op elkaar lijken. Opvallend, en een tikje
vreemd, voor een Noord-Nederlander, zowel de vertaler als de lezer.
Tielt : Lannoo 2017, 134
p. : ill. Vert. van Eksperimentet door Edward Van de Vendel. ISBN
9789401437899
deze pagina printen of opslaan