Vanaf zes jaar

JEUGDBOEKEN NR. 4, APRIL 2017

Michael De Cock, Trui Chielens (ill.): Morgen is een ander land

door Frauke Pauwels

6+ - Geen kind blijft gespaard van de vluchtelingenproblematiek: televisiebeelden, klasdiscussies of een vluchteling als klasgenootje brengen de verhalen en ervaringen dichterbij. Ook kinderboeken doen een duit in het zakje. Recent verschenen onder meer Onderweg van Francesca Sanna en Stella van Gerda Dendooven (intussen bekroond met de Woutertje Pieterse Prijs), die meer en minder expliciet verwijzen naar vluchtelingen. Ook Morgen is een ander land past in dat rijtje. Het boek is de bewerking van het toneelstuk Kamyon, geschreven en geregisseerd door Michael de Cock en in verschillende Europese landen telkens gebracht door een andere actrice voor kinderen vanaf 8 jaar.
 
Een theaterstuk bewerken naar de mogelijkheden en beperkingen van boek is niet vanzelfsprekend, maar met Morgen is een ander land is dat uitstekend gelukt. De illustraties van Trui Chielens geven met hun zachte contouren en sober kleurgebruik overtuigend gestalte aan de schemerzone tussen droom, herinnering en werkelijkheid. Chielens benut de mogelijkheden van illustraties ten volle en wisselt paginavullende prenten af met reeksen van beelden of verschillende kleinere, speelse inzetten. In een beeldtaal die westerse en exotischer invloeden combineert en elementen uit de voorgaande prenten herneemt en bespeelt, draagt ze mee het verhaal.
 
Een meisje vertelt vanuit de laadruimte van een vrachtwagen hoe ze ‘in zeven haasten’ haar spullen bij elkaar moest pakken om te vertrekken uit het land waar ‘de muren duizelen’ en ‘huizen dansen’ ‘van de hemel die rommelt als de donder, terwijl er geen wolkje te zien is’. Tijdens de rit, waarbij ze koste wat het kost wil wakker blijven om over haar moeder te waken, vertelt ze over dromen voor de toekomst, maar vooral ook over de aanloop naar het vertrek, met de dood van haar zusje Ghazul.  
 
Knap is hoe meerdere beelden telkens terugkeren en op elkaar ingrijpen, zoals de relativiteit van tijd, ruimte en ruimtevaart, de zak meel… Ondanks het zware thema wordt het verhaal niet zwaar op de hand. De ik-figuur spreekt in goed geritmeerde zinnen – een erfenis van het theaterstuk, wellicht. De vertelstem is authentiek en geloofwaardig, doordat er ruimte is voor spel, zoals in haar opsomming van goede schuilplaatsen, maar evengoed voor verdriet en harde inzichten, zoals wanneer ze zegt ‘Misschien sterf ik voor ik groot word. Je hebt dat niet voor het kiezen.’ Precies op zulke momenten geven de tekeningen tegengewicht: terwijl de ik-figuur vertelt hoe ze eens verstoppertje speelde met haar vriend Salmon, krijg je 8 beste schuilplekken ooit te zien, van een opgerold tapijt tot de lange jurk van een vrouw. Tegenover de herinnering aan platgebombardeerde huizen staat haar voornemen architect te worden, verbeeld via vijf vrolijke huizenontwerpen.  
 
Morgen is een ander lang vertoont opvallend veel parallellen met ‘Naar de toekomst’, een kortverhaal van Annelies Verbeke uit de bundel Groener gras. Zo is ook daar de verteller een jong meisje die net een dierbare is verloren (niet haar zus, maar beste vriendin) en haar verhaal doet vanuit de laadbak van de vrachtwagen waarin ze vlucht. Het opvallendst is misschien wel de ruimtevaartmetafoor, die de ouders gebruiken om de vlucht in de laadruimte van een vrachtwagen bevattelijk te maken voor het kind. Een vorm van intertekstualiteit, of een metafoor die werkelijk wordt ingezet door vluchtelingen?
Morgen is een ander land werd een sterk boek, niet alleen omwille van zijn maatschappelijke waarde vandaag, maar vooral ook om de krachtige beelden, treffende taal en hun overtuigend samenspel.
 
Amsterdam : Querido, 2017, [52] p. ISBN 9789045119915. Distributie: WPG Uitgevers

deze pagina printen of opslaan