Vanaf zes jaar
JEUGDBOEKEN NR. 10, NOVEMBER 2018
Jacques Maes, Lise Braekers: Viktor
door Jürgen Peeters
6+ - Sinds de welverdiende
bekroning van Oskar (2016) met een
‘Global Illustration Award’ gaat het hard voor het duo Jacques Maes en Lise
Braekers. Dit najaar volgt een vertaling van Duif in Argentinië, de Limburgse illustratoren werken
momenteel aan de affiche voor de Jeugdboekenmaand 2019 en sinds kort ligt hun
nieuwe prentenboek Viktor in de
boekhandel.
Zowel
de gestileerde prent van een jachtluipaard (weliswaar in vermomming) op de
voorflap als het buitenformaat maken ‘Viktor’ tot een van de opvallendste
prentenboeken van dit najaar. Dat geldt overigens niet enkel voor de
aantrekkelijke lay-out, maar zeker ook voor de verrassende inhoud. Zo toont de
titelbladzijde meteen al een bloederig tafereel; de trotse plezierjager Viktor,
z’n geweer nog in de aanslag, aanschouwt geconcentreerd een neergeschoten
luipaard, dat te midden van een plas bloed ligt. De zachte-witte achtergrond en
het ingetogen kleurenpalet – op de tinten bloedrood na – bieden een
tegengewicht aan de heftigheid van deze morbide scène.
Het verdere verhaalverloop focust op Viktors ambities,
namelijk een cheeta neerschieten. De bijbehorende prent toont Viktor als
buitenproportioneel figuur, uitdagend poserend op zijn zelf geschoten
jachtluipaard. Jacques en Lise beperken zich tot zachte tinten oranje en rood
voor de jachtluipaard en geven enkele voorwerpen in de kamer eenzelfde
invulling. Dat staat in schril contrast met het harde groen en zwart van
Viktors plunje. Een contrast dat de onverenigbaarheid van hun beide wereld
extra in de verf lijkt te zetten.
Op de volgende pagina
wordt die kleurencombinatie echter betekenisvol omgekeerd: nu heeft de cheeta
een donkergroene vacht met opvallende zwarte stippen en krijgt Viktor een
oranje outfit aangemeten. Het duo overtuigt eveneens met een haast gespiegeld
beeld van een dode jachtluipaard getransformeerd tot een tapijtje, wat een
klassiek beeld oplevert, en een slapende Viktor in vrijwel dezelfde houding. De
gestroomlijnde figuren zijn hier opvallend. Dat geldt vanzelfsprekend voor de
gracieuze cheeta, die als ranke, soepele figuur in z’n wezen gevat wordt. Maar
ook Viktor straalt ondanks z’n majestueuze, plompe lichaam een zekere dynamiek
uit. Dat roept meteen een interessante vraag op: hebben jager en prooidier toch
meer overeenkomsten dan gedacht?
In een droom openbaart zich een schrijnend beeld aan
Viktor; enkele cheeta’s huilen bloedrode tranen aangezien zij een ‘vriend
verloren’. Vooral visueel is dit een beklijvende scène met een sterk emotionele
lading. Niet toevallig komt Viktor vervolgens tot inkeer en bedenkt hij naar
eigen zeggen een ‘geniaal plan’ om letterlijk in de huid van de jachtluipaard
te kruipen. Het gaat slechts om een uiterlijke vermomming, meer kan Viktor
vanzelfsprekend niet bereiken en die clash tussen ‘droom en daad’ zorgt voor
een humoristische toets.
Tegelijkertijd
ontdekt de eenzame, verkilde jager bij de cheeta’s de kracht van ‘echte
vriendschap’ en dat krijgt vooral in de illustraties sterk gestalte. Helaas
voor de ex-jager heeft z’n ingenieuze plan ook z’n mankementen, en dan wordt
het best nog even spannend. De stereotype rollen van jager en prooidier worden
functioneel omgekeerd, wat resulteert in een geraffineerde prent van een
woedende cheeta. Tegenover zoveel natuurkracht steekt Viktor slechts als
nietig, onbetekenend wezentje af. Het is een fascinerend beeld, dat raakt en
beklijft en tot nadenken aanzet over onze omgang met wilde dieren. De groots
aangekondigde ontknoping valt, zeker gezien de ingenieuze invulling elders, wat
mager uit. Gelukkig verrassen Jacques en Lise met een grappige slotprent, die
opnieuw aanknoopt bij de gevatte, humoristische verteltrant die zo kenmerkend
is voor dit in alle opzichten unieke prentenboek.
Net zoals in Oskar en Duif wordt de begeleidende tekst tot een absoluut minimum van
enkele regels per dubbele pagina beperkt. Zo krijgen de illustraties opnieuw
alle aandacht en ruimte die ze verdienen. Vooral de boeiende afwisseling van
composities en perspectieven overtuigt en biedt steeds nieuwe vensters om
Viktors evolutie van nabij te volgen. Het siert de auteurs dat ze blijven
experimenteren en hun beelden nog meer tot de essentie weten te herleiden.
Functioneel ingezette schaduwen zorgen voor extra diepgang en dynamiek. Met een
beperkt kleurenpalet weten ze haast vanzelfsprekend een veelheid aan emoties op
te roepen, van treurende cheeta’s en Viktors groeiend schuldbesef tot zijn
doodsangst wanneer hij zelf tot prooidier wordt.
Viktor is zowel in woord als beeld een verrassend origineel
prentenboek, dat alleen al omwille van zijn ongewone blik op de werkelijkheid
meer dan de moeite van het aanschouwen waard is. Jacques en Lise bewijzen dat
hun vorige prentenboeken absoluut geen toevalstreffers zijn, maar dat hun nog
beperkte oeuvre weleens het veelbelovende begin van een rijkgevulde carrière
als eigenzinnige illustratoren kan betekenen. Een evolutie die ik met alle
plezier van dichtbij zal volgen.
Op de Frankfurter Buchmesse 2018 werden Jacques
en Lise bekroond met een Excellence
Award voor Viktor in de categorie children's
book illustration. In totaal werden er tien Excellence Awards
uitgereikt. Ze ontvingen daarnaast ook nog de overkoepelende Grand Award.
Jacques en Lise:
Viktor, Van Halewyck, Kalmthout 2018, 45 p. : ill. ISBN 9789461319180.
Distributie Pelckmans Uitgevers
deze pagina printen of opslaan