Vanaf negen jaar

JEUGDBOEKEN NR. 10, NOVEMBER 2018

Kathleen Vereecken, Charlotte Peys (ill.) : Alles komt goed, altijd

door Eline Van laethem

9+ - In Alles komt goed, altijd beschrijft Kathleen Vereecken de impact van de Eerste Wereldoorlog op een Iepers gezin met vijf kinderen. De drastische veranderingen die met deze oorlog gepaard gaan, worden waargenomen door protagonist Alice, het op één na oudste meisje van het gezin. Dit centrale kinderperspectief zorgt vaak voor beklijvende beelden, waarin de realiteit van de oorlog – vaak op poëtische wijze – verweven wordt met de leefwereld van kinderen.

Al snel beslist het gezin te vluchten uit Ieper. Vanaf dit moment wordt Alice gedwongen snel op te groeien. Dit wordt al meteen duidelijk wanneer het meisje, aan het begin van haar vlucht, de kritieke spoedbevalling van een andere vluchtelinge bijwoont:
 
‘Dat kinderen uit de bloemkolen kwamen, hoorde ik altijd. Dat ze me dat nu niet meer moesten wijsmaken.’  
 
Wanneer later de vader en oudste zus van Alice ziek worden, komt een zware verantwoordelijkheid op de schouders van het kind terecht: ze moet met haar broer Jules en zus Clara vluchten naar Frankrijk, waar de rest van de familie hen later zal vervoegen. Alice neemt vanaf nu een zorgende rol op, wat mooi visueel geïllustreerd wordt aan de hand van een ingetogen afbeelding waarop de twee kleinste kinderen schuilen onder het haar van Alice.  
 
Alice en haar familie worden meermaals persoonlijk getroffen, eerst wanneer hun moeder tijdens een bombardement om het leven komt, later wanneer het oudste kind, Rosa, overlijdt aan een ziekte. Vereecken beschrijft deze gebeurtenissen vanuit het perspectief van het gezin dat achterblijft, wat het leed des te voelbaarder maakt. Met slechts enkele treffende zinnen, die de ingrijpende impact op het gezin weergeven, slaagt de auteur erin een beklijvend verhaal te schrijven.  
 
Op subtiele, maar bijzondere wijze worden krachtige, directe scènes verweven met poëtische, symbolische passages waarin de impact van de oorlog op de gevoelswereld van Alice centraal staat. Na de dood van haar moeder brengt Alice een bezoek aan haar ‘dromenput’, waarin ze vóór de oorlog allerlei herinneringen aan mooie momenten bewaarde. De inhoud van de put is nu echter onbereikbaar, door de winterse kou is de grond vastgevroren. De passage symboliseert op deze manier goed hoe dromen en zorgeloze momenten van geluk plaats hebben geruimd voor een allesoverheersende kilte.
 
‘De put zou dicht blijven. Tot na de winter, en misschien nog lang daarna.’  
 
Charlotte Peys vult het verhaal fraai aan met sobere tekeningen, die door hun zachtblauwe kleur zowel tristesse als sereniteit uitstralen. Anonieme gezichten zorgen ervoor dat figuren inwisselbaar worden; het verhaal van Alice lijkt immers op dat van duizenden anderen. De kleur van de illustraties en de kalmte die de tekeningen uitstralen, lijken bovendien goed aan te sluiten bij twee belangrijke verhaalelementen, die beide oneindigheid en stilte symboliseren: de hemel en de zee. Alice uit aanvankelijk haar verwondering over de schoonheid van de hemel, maar eens de oorlog voorbij is en een zekere droefenis over haar is gekomen, wordt ze er eerder weemoedig van. De hemel herinnert haar aan de dierbaren die de oorlog haar heeft ontnomen. Aan het einde van het verhaal ziet Alice hoe de hemel, als ‘een grote blauwe koepel’ ‘overging in dat ander blauw, dat van de zee’. Dat doet Alice beseffen dat de wereld veel van haar vroegere schoonheid heeft verloren. Toch ervaart ze ook een zekere rust en uiteindelijk bemerkt ze:  
 
‘Ik ben niet ongelukkig. En soms ben ik blij, zonder meer blij. Misschien betekent het toch dat alles goed gekomen is. Bijna ongeveer.’  
 
Alles komt goed, altijd is een boek van tegenstellingen. Poëtische, fijnzinnige bewoordingen, die momenten van schoonheid creëren, contrasteren met beschrijvingen van oorlogsscènes, vaak in een explicietere taal. De (aanvankelijk) kleurrijke verbeelding en de zorgeloosheid van de kinderen steken af tegen de harde realiteit van de oorlog. Vereecken en Peys brengen deze tegenstellingen mooi samen in een sterke jeugdroman, die inhoudelijk, stilistisch én visueel weet te overtuigen.  
 
Kathleen Vereecken, Charlotte Peys: Alles komt goed, altijd, Lannoo, Tielt 2018, 172 p. ISBN 9789401455282 

deze pagina printen of opslaan