Vanaf negen jaar

JEUGDBOEKEN NR. 2, FEBRUARI 2019

Aline Sax, Ann De Bode (ill.): De lantaarnaansteker

door Katrien Maris

9+.-.De eerste blik op de omslag van dit boek maakt meteen duidelijk dat deze lantaarnaansteker een bijzondere man is. In profiel stapt hij op zijn stelten door de witblauwe sneeuw. Hij trotseert met serene blik de kou en houdt zijn lange jas met één hand stevig dicht terwijl zijn adem zichtbaar is in de koude winterlucht. De speciale vorm van het boek, een smalle, hoge, opstaande rechthoek, benadrukt knap zijn rijzige gestalte en geeft hem tegelijkertijd iets majestueus en mysterieus.

Zo doorkruist de lantaarnaansteker elke avond de stad en steekt de wiek van de lantaarns aan. Ondertussen kijkt hij door de ramen naar binnen. Hij kent dus de stad en haar bewoners door en door. Enkele situaties baren hem zorgen. Zo is er de jonge vrouw die eenzaam wacht op haar geliefde en het kleine meisje dat voor zichzelf moet zorgen, hunkerend naar haar hardwerkende vader. Ook de uitzichtloze situatie van de man en zijn zieke vrouw snijdt de lantaarnaansteker door zijn ziel, evenals de eenzaamheid van de vreemdeling, die niets van zijn omgeving begrijpt. En dan is er nog het oude, ongewild kinderloze koppel, voor wie elk geloof in de toekomst vervlogen lijkt.  

Op een avond rijpt een plan in zijn hoofd om deze eenzame stadsbewoners uit hun isolement te halen. Wanneer hij de volgende avond aan zijn ronde begint, bezorgt hij de vreemdeling een getekend stadsplan en de jonge vrouw een brief. Het kleine meisje zet hij hoog op zijn schouders, geeft ook haar een brief en brengt haar naar het kinderloze koppel. Daarna gaat hij, kou en sneeuw trotserend, geduldig wachten bij het huis van de man en zijn zieke vrouw. Hij ziet ze één voor één binnendruppelen: het kinderloze koppel met het kleine meisje, de jonge vrouw en tot slot ook de vreemdeling. Ze eten samen, genieten van elkaars gezelschap en beseffen heel goed wie hen samenbracht. De lantaarnaansteker gaat ondertussen weer op weg om de hele stad te verlichten.

Historica Aline Sax profileert de lantaarnaansteker als een beschermengel die de stad letterlijk van bovenaf overschouwt. Hij heeft niet alleen oog voor de sociaal zwakkere inwoners, maar probeert hun lot op zijn eigen manier ook te verbeteren. Een vergelijking met de verhalen over Jezus is niet ver te zoeken en wordt nog versterkt door het feit hij werkelijk licht brengt in de duisternis.  

Het plan van de lantaarnaansteker schuift aanvankelijk net iets te vlot in elkaar. Alle genodigden reppen zich, zonder zich veel vragen te stellen, naar het huis van de zieke vrouw en ze hebben een heerlijke avond samen. Heel even lijkt het verhaal af te stevenen op een zeemzoet happy end. Maar dan beschrijft Sax hoe de lantaarnaansteker na die ene avond door de ramen kijkt en wel degelijk beseft dat de situatie van de bewoners in de kern onveranderd is. Maar ze hebben tenminste de weg gevonden naar elkaar en kunnen nu af en toe bij elkaar op adem komen. En de kleine sprankeltjes hoop die hij kon geven in dergelijke uitzichtloze situaties, schenken de lantaarnaansteker innerlijke rust.

Ann De Bode schept in haar illustraties meteen de perfecte sfeer voor dit winterverhaal. Zo werpen we in het begin van het boek vanuit vogelvluchtperspectief een blik op een besneeuwde straat bij valavond. Ondanks het late uur is het druk. Een paardenkoets trekt een lang spoor in het smetteloze wit, heren met hoge hoeden wandelen statig langs, een vrouw in lange rokken en met een omslagdoek om loopt met een rieten mand de straat uit en enkele kwajongens spelen vrolijk in de sneeuw. Smeedijzeren straatlantaarns met kunstige krullen verlichten dit tafereel met een mysterieus geelwit licht. Je wordt echt meegezogen naar de tijd van Dickens.

De Bodes knappe uitwerking van emoties is werkelijk fascinerend. Wanneer de lantaarnaansteker zijn plan uitdoktert, staart hij de lezer met een nadenkende, vermoeide blik aan vanuit zijn bed, de armen achter het hoofd gevouwen. De kringen onder zijn ogen zijn duidelijk zichtbaar net als de spanning in zijn kaken, zijn mond is slechts een dunne streep. Op het laatste blad is hij in diepe slaap, een hand naast zich op het kussen. Alle spanning is uit zijn gezicht verdwenen. Zo’n einde heeft geen woorden nodig.

Aline Sax, Ann De Bode: De lantaarnaansteker, De Eenhoorn, Wielsbeke 2018, 64 p. : ill. ISBN 9789462913455

deze pagina printen of opslaan