Vanaf zes jaar
JEUGDBOEKEN NR. 4, APRIL 2019
Atak: De omgekeerde wereld
door Katrien Maris
6+.-.Wie dacht dat De omgekeerde wereld wel een klassiek prentenboek zou zijn, wordt
ogenblikkelijk uit z’n comfortzone gehaald. Een muis, overduidelijk familie van
Mickey Mouse, gidst ons zonder woorden door een reeks illustraties, waarin de
wereld ondersteboven wordt gekeerd. In een aantal van deze taferelen hebben
dieren de heerschappij overgenomen. De haas zit de jager bijvoorbeeld op de
hielen met een geweer. Een andere prent toont een uitgeputte, zwetende ruiter
met een grijnzend paard op zijn rug. Ook het beeld van het circus waarin dieren
mensen kunstjes laten opvoeren, trekt bijzondere aandacht. En de vrolijk
ronddartelende dino’s die in een museum kijken naar een menselijk skelet doen
je als toeschouwer toch wel even stilvallen.
Andere illustraties laten
eigenaardige natuurfenomenen zien. Dieren die normaal leven in koude streken,
onder andere ijsberen, pinguïns en walrussen bevolken bijvoorbeeld tropische
wouden, terwijl verderop in het boek giraffen, olifanten en kamelen gehuisvest zijn
in een sneeuwlandschap. Een ander voorbeeld dat eruit springt is de illustratie
van het overstromend huis, dat door de brandweer kordaat met laaiend vuur wordt
geblust.
Klassieke
sprookjes krijgen een nieuwe betekenis. In één enkele illustratie blazen drie
biggetjes het houten huis van een wolf omver, gaat een andere wolf met zijn
mandje op de loop voor roodkapje en blijkt een gemene witte geit zes kleine
wolfjes te hebben verslonden. Oudere kinderen en volwassenen zullen
ongetwijfeld genieten van de guitige verwijzing naar het verhaal van de Fontein
van de Eeuwige Jeugd. In dit boek springen baby’s in een fontein en ze komen er als
senioren weer uit.
De Berlijnse kunstenaar Georg Barber, alias Atak, houdt ook van
striptekeningen. Dat komt mooi tot uiting in de illustratie van het dorpsplein
vol bijzondere stripfiguren. Snoopy met het hoofd van Donald Duck, Popeye met
het hoofd van Snoopy, Donald Duck met het hoofd van Batman, het is maar een
greep uit de komische creaties die er rondlopen. Een aantal stripfiguren, onder
andere Snoopy, Kuifje, Bobby en Donald Duck, zijn trouwens ook terug te vinden
in andere prenten.
Atak laat ons zelf ervaren dat zijn intrigerende illustraties echt geen
woorden nodig hebben om hun verhaal te vertellen. Door vrije associatie kan bij
elke prent een hele reeks van verhalen ontstaan, die elke keer weer een beetje
anders is, afhankelijk van de degene die ernaar kijkt. Het thema van dieren die
mensen domineren krijgt duidelijk een prominente plaats in dit boek.
Illustraties zoals die van de vermoeide ruiter en het mensencircus tonen
omgekeerde machtsverhoudingen en geven een wat onbehaaglijk gevoel. Atak, die
zijn carrière begon als cartoonist, hekelt die vanzelfsprekendheid waarmee wij
de relatie tussen mens en dier denken te definiëren.
Opvallend in deze omgekeerde
wereld zijn de prachtige natuurlandschappen. Zo ligt de fontein waarin de
baby’s duiken in een uitgestrekte wilde tuin, ingekleurd in verschillende
tinten groen. Er bloeien de vreemdste bomen en struiken. Ook exotische bloemen,
planten en dieren schitteren in heldere kleuren. Een hemel in tinten van
pastelblauw, roze, zachtgeel, watergroen en een zweem van bordeaux werpt een
sprookjesachtig licht over het tafereel. Deze mooi uitgewerkte natuurelementen
en hemels in surrealistische kleuren zijn in meerdere illustraties terug te
vinden. Atak lijkt pastelkrijt te gebruiken en kleurt zijn illustraties
nadrukkelijk, soms wat ruw, in. Qua stijl doen ze denken aan muurschilderingen
of stoeptekeningen. Een knipoog naar zijn verleden als straatkunstenaar?
De absurditeit van de
illustraties en de aparte uitwerking ervan, blijven je blik trekken. Wie de
tijd neemt om deze beelden te laten spreken, krijgt heel wat verhaalstof aangeboden,
en heel wat om over na te denken.
Atak: De omgekeerde wereld, Boycott, Amsterdam 2019, 34 p.
: ill. ISBN 9789492986061.Vertaald door Ard Posthuma
deze pagina printen of opslaan