Vanaf negen jaar

JEUGDBOEKEN NR. 5, MEI 2020

Dolf Verroen, Charlotte Dematons (ill.): Oorlog en vriendschap

door Elke Brand

‘Natuurlijk wisten we dat Irma Joods was. Op al haar jasjes en truitjes droeg ze de gele ster met de J van Jood erop. We wisten niet dat ze van school moest. Ze mocht ook niet meer naar de bibliotheek, het zwembad, het park of de bioscoop. Overal stonden of hingen opeens bordjes “voor joden verboden”.’ 
 
9+ - Een pijnlijk en raak begin van het mooie boek van Dolf Verroen over vriendschap. Vriendschap ten tijde van oorlog. Kan dat blijven bestaan als blijkt dat je beiden mogelijk aan de andere kant van de grens tussen goed en slecht staat?  
 
De eerste pagina maakt direct indruk en dat houdt Verroen het hele boek vast. Met af en toe een adempauze omdat er tijdens een oorlog ook soms een hele tijd vooral veel niet gebeurt en gezinsleden op elkaar aangewezen zijn. De vijf jaar durende, verschrikkelijke tijd, wordt vanuit het perspectief van Joop, in 100 bladzijden nog bijna luchtig verteld. En dat terwijl er ook gruwelijkheden als razzia’s en vergeldingsacties langs komen.
 
Het voortzetten van de vriendschap tussen Joop en Kees blijkt bijzonder lastig vanaf het moment dat zijn vader en moeder hem vertellen dat hij niet meer met zijn vriend om mag gaan. De ouders van Kees staan aan de verkeerde kant. Het argument van Joop: ‘Maar Kees kan er toch niets aan doen dat zijn ouders NSB’ers zijn?’ verandert daar niets aan. In tien pagina’s gaat Joop van ‘Ik wilde Kees niet opgeven. Nooit’ naar ‘Ik wilde schreeuwen, me losrukken. Ik deed niets. Ik liep langs hem heen als een vreemde’. Ook de illustratie laat daarbij zien dat moeder stijf en boos langs Kees loopt en Joop daar in mee gaat. De vriendschap is verloren.
 
De kleine zwart-witillustraties van Charlotte Dematons die op iedere twee bladzijden langs komen, kwamen naar eigen zeggen ‘vanzelfsprekend’ tot stand. Ze zijn een fijne aanvulling op de tekst en maken het boek nog iets toegankelijker. Zoals ook in de andere boeken van Verroen die door Dematons werden geïllustreerd, draagt het jongetje een rond brilletje op zijn neus. Zonder toeval een zelfde brilletje als de auteur zelf draagt. Dolf Verroen put voor het schrijven van dit boek uit zijn eigen herinneringen.
 
Door de korte, heldere hoofdstukken, vliegt de lezer door de oorlogsfragmenten heen. Tijdens de Grote Vriendelijke Podcast zei Verroen dat hij misschien niet voldoende concentratie had om lange, gecompliceerde zinnen te maken. Ik denk dat het iets anders is; hij heeft de kunst van het weglaten gewoonweg uitstekend begrepen.
 
Terecht en goed dat uitgeverij Leopold dit kinderboekenweekgeschenk uit 2016 opnieuw heeft uitgegeven. Behalve dat het overal te vinden moet zijn, is het ook de komende Kinderboekenweek weer prachtig om (voor) te lezen.  
 
Dolf Verroen, Charlotte Dematons: Oorlog en Vriendschap, Leopold, Amsterdam 2020, 100 p. : ill. ISBN 9789025879020. Distributie Standaard Uitgeverij

deze pagina printen of opslaan