Vanaf zes jaar
JEUGDBOEKEN NR. 6, JUNI 2020
Ted van Lieshout: De gemene moord op Muggemietje
door Jen de Groeve
6+ - Muggemietje
vliegt blij rond op zoek naar ‘kin of kuit of kont’ om een prikje in te geven.
Maar op bladzijde twee is het al voorbij: ‘BAM!’ Een boek klapt dicht en een
grote bloedvlek is het resultaat, M-u-g-g-e-m-i-e-t-j-e valt in 11 lettertjes
uit elkaar – wat visualiseert dat het gedicht over een onfortuinlijk mugje de
opening is voor een conceptueel verhaal over tekst en boek.
Een mugje doodmaken,
‘vermoorden’ nog wel, dat is natuurlijk gemeen, want ze kan het toch zelf ook
niet helpen dat ze leeft van bloed. Maar wat te denken van hetgeen volgt? Er ontspint
zich een gesprek onder de kinderen in de klas waar de misdaad is gebeurd, die
vinden dat niet een van hen, maar het boek Muggemietje heeft vermoord.
‘Een boek kan uit zichzelf niet slaan.
Iemand
heeft het dichtgedaan.’
Juf kan zeggen wat ze wil, voor de kinderen is het zonneklaar:
‘dit boek, het is een groot
gevaar.
Het
best zou zijn, het best zou wezen,
dat we er nooit meer in gaan
lezen.
Dit
valse boek, dat staat wel vast,
moet voor altijd in de kast.’
En jawel,
donkere bladzijden volgen. ‘Heb je nou je zin, Boek?’ Staan / we hier in het
donker.’ Dat zijn dan weer de letters, die verongelijkt zijn omdat zij samen
met het Boek gestraft worden terwijl ze zelf niets gedaan hebben. Boek is een
‘liegbeest’, een ‘leugenaar’ een ‘moordenaar’. ‘Daar staat straf op. […] pijn
is het beste, denken wij.’ Slaan, stompen en knijpen, dus. Maar het is zo
donker, ze zien niet eens waar ze moeten knijpen en dus bedenken de letters dat
ze allemaal samen één kant op moeten gaan staan om het boek uit de kast te
laten vallen zodat er weer licht is.
Het is heerlijk hoe Van Lieshout in een hilarisch,
actiegedreven moordverhaal opnieuw het concept boek aansnijdt, zoals hij vorig
jaar deed in Ze gaan er met je neus vandoor. Tussen het openingsgedicht en dat over
Muggemietjes uitvaart (gevolgd door een banket voor de muggen van
‘kinderbuiken, kinderbenen / kinderbillen, kindertenen’) spannen de letters van
het boek samen, maken ruzie, vallen in een onleesbaar hoopje over elkaar… -- helemaal
gevisualiseerd in de typografie. Uiteindelijk gaan ze in op hol geslagen gemeenheid
het boek -- hun eigen boek -- te lijf. Ze vormen een schaar, een ‘kartelmes’,
een ‘kruiskopschroevendraaier’, onder het produceren van een inventieve allitererende
scheldkanonnade van A tot Z:
‘Afmaken, die achterlijke
aansteller!
Bijten, die baldadige boef!
Composteren,
die chagrijnige charlatan!
Dooddrukken, die dwaze druiloor!
[…]
Zandstralen, die zielige zeiksnor!’
Het is puur
plezier, deze muggenmisdaad in opgeschroefde termen, waar onder ridicuul en slapstickachtig
gedoe kwaadaardigheid, agressie en venijn met elkaar wedijveren. En waar je
tussen het lachen door blijft haken aan de verbetenheid waarmee een boosdoener
gezocht wordt, het genoegen waarmee de pijnlijkste straffen bedacht worden, de
virulente schuld-en-strafretoriek.
Ted van Lieshout: De gemene
moord op Muggemietje, Leopold, Amsterdam 2020, 76 p. : ill. ISBN 9789025878924. Distributie Standaard Uitgeverij
deze pagina printen of opslaan