Adolescenten
JEUGDBOEKEN NR. 9, NOVEMBER 2022
H.N. Khan: Buiten het veld
door Henk van Viegen
14+ - Het is ongetwijfeld de droom van vele jongeren op het
Noord-Amerikaanse continent: een groot basketballer worden. Het is bovendien
een heel geschikte manier om aan je tamelijk ingewikkelde omstandigheden in een
achterstandsbuurt te ontkomen. Als je goed genoeg bevonden bent, kun je zonder
kosten of met een gunstige beurs meteen naar een universiteit die verbonden is
met een sportteam.
Fawad (15 jaar, Pakistaanse roots), wonend in de ‘slechte’ wijk Regent
van Toronto, slapend met een basketbal als knuffel, heeft deze droom. Hij heeft
goed geluisterd naar de instructies van de broer van zijn beste vriend Yoesuf,
maar is ook een echt talent. De coach van het schoolteam haalt hem binnen, om
nog beter te worden traint Fawad ook nog bij een coach die opgegroeid is in
Regent en talenten sterker maakt. Voor de (niet-)liefhebbers van het
sportverslag: in het boek staan veel basketbal(wedstrijd)scènes.
De wijk Regent is vol
gevaren. Yoesufs broer, die zich ingelaten lijkt te hebben met drugszaken,
wordt doodgeschoten. Fawad, Yoesuf en hun gezamenlijke vriend Arif moeten
constant opletten dat ze niet in aanvaring komen met Omar (ook een erg goeie
basketballer, maar een echte bad guy en ook qua team een tegenstander) en
zijn makkers. Uiteindelijk worden ze allebei vreselijk in elkaar geslagen door
deze Omar-groep, die vrijelijk mag blijven rondlopen in de wijk. Dit
strijdmotief wordt overigens in de slotscène heel ongeloofwaardig afgerond.
Fawads moeder
heeft zijn leven al een beetje ingevuld. Geheel volgens de traditie in de
Pakistaanse gemeenschap moet Fawad trouwen binnen de familie, met zijn nicht
Nusrat. Hij is dat helemaal niet van plan, en Nusrat ook niet. Nusrat heeft een
vriend en Fawad krijgt een relatie met een mooi, blank meisje uit de
gefortuneerde klasse een wijk verderop. Ook Fawads zus, Jamila, trekt zich
niets aan van het ‘familiegebod’ en praat openlijk over haar vriend. Ook
anderszins is deze interessante Jamila de rots in de branding. Hun vader is
overleden, enige tijd nadat hij zomaar was teruggekeerd naar Pakistan (evengoed
krijgt hij hier en daar nog wat sentimentele aandacht).
H.N. Khan sluit simpelweg aan
bij de coming-of-age-boeken van bij voorbeeld Jason Reynolds en Angie Thomas,
zij het dat die vooral gaan over de identiteit van de zwarte Amerikaan en dat
Khan een wijk in Toronto beschrijft en een Pakistaans moslimgezin centraal
stelt. Dat levert dan kleine inkijkjes op in de rol van het geloof en van de
imam, en een paar aardige scènes rond het motief Bollywoodfilms en van het
uithuwelijken. Helaas is Fawad te slap om aan z’n moeder te vertellen dat hij
niet met zijn nicht gaat trouwen, wat een hoop herhalingen oplevert in de trant
van ‘nu ga ik het echt zeggen’ in de verder wel geinige gesprekken die Fawad en
Nusrat hierover voeren via de app.
Maar net als bij die twee schrijvers en andere auteurs
binnen het genre (ook in Zweden, Nederland en Frankrijk) bevindt de
hoofdpersoon zich in een tamelijk onveilige multiculturele buurt (de Verenigde
Naties zijn er niets bij volgens Fawad), waar afglijden naar drugs en gangs op
de loer liggen. Khan heeft daar verder vrij weinig aan toe te voegen. Fawad is
het bekende type van snel aangebrand en met losse handjes, maar intelligent en
in wezen lief. Opvallend is dat ook de jongens in Buiten het veld
gemakkelijk in huilen uitbarsten, dat is geen taboe meer.
Met een paar stevige helpers als
ouderwets hulpmiddel (vriendin Nermin, zus, sportcoach) laat ook deze auteur
zien dat het mogelijk is je leven op de rails te krijgen. De leus hierbij, door
een sportheld op een Dream Big-conferentie de zaal in geslingerd, is een
waarheid als een koe, maar ook een vet cliché: geloof in jezelf is een prachtig
harnas, geloof dat je groter bent dan je omstandigheden. Daarvoor moeten de
held en zijn vrienden natuurlijk eerst door een paar crisissen: liegen tegen je
moeder, tóch vechten en in elkaar geramd worden, het liefje dreigen te
verliezen, een dode broer incasseren, misschien niet de finale kunnen spelen.
Maar aan het eind staat daar ineens toch weer dat aantrekkelijke, lieve, rijke,
intelligente meisje (Romeo & Julia met een happy end) en blijkt het ouderwetse
jongenssportboek gewoon nog te bestaan: ook nu maakt de held, eigenlijk nog
niet hersteld van de lichamelijke ellende, het winnende punt in de laatste
minuut.
H.N.
Khan: Buiten het veld, Querido, Amsterdam 2022, 315 p. ISBN 9789045126166.
Vertaling van Wrong Side of the Court door Dennis Keesmaat. Distributie L&M
Books
deze pagina printen of opslaan