Hoera! Een boek over Nederlands en Nederlandse letterkunde

Toen ik ging solliciteren voor een baan aan een afdeling neerlandistiek werd mij de vraag voorgelegd hoe ik ‘het vak’, dat toch in een stevige crisis zou verkeren (dalende studentenaantallen, prestigeverlies aan de universiteiten, moeilijk te financieren omdat het niet in het Engels is), zou gaan redden. Ik vond dat een vreemde vraag en opperde: ‘misschien alvast het discours wijzigen en positiviteit uitstralen!’ Die houding vind ik terug in het zopas gepubliceerde essayboek Hoera! Een boek over Nederlands en Nederlandse letterkunde van nu van de Nijmeegse hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde Jos Joosten. Hij opent enthousiast: ‘Dit word dus een vrolijk boek! En daar is ook alle reden voor, want het gaat over het mooiste onderwerp ter wereld – het Nederlands – en de mensen die het bestuderen’ (de dt-fout is geen verschrijving van mijnentwege, maar bedoeld; ze speelt verderop in zijn inleiding een rol). Dat betekent evenwel niet dat hij blind is voor de negatieve beeldvorming die er bestaat over de studie Nederlands (saai, ouderwets, geen aandacht voor de literatuur van nu, …). Hij gaat na waar die vandaan komt en toont aan dat ze onterecht is en dat de academische opleiding Nederlands vandaag net sterk raakt aan alle vragen en problemen die ook buiten de universiteit bediscussieerd worden.  

Vervolgens, en dat is misschien wel het sappigste hoofdstuk, brengt Joosten alvast een van de vaardigheden in de praktijk die je daar leert: goed lezen en ontzettend prettig schrijven. Aan de hand van de bespreking van een aantal heel recente romans en één dichtbundel toont hij zich een hartstochtelijk en tegelijk bijzonder kritisch literatuurliefhebber. Over de titels waarover hij enthousiast is, schrijft hij zo aanstekelijk dat je meteen het boek in kwestie wil gaan lezen; de boeken die hij gebrekkig vindt, serveert hij met superieure ironie volledig af. Weinig blijft er over van de reputaties van bijvoorbeeld Jan Siebelink of Dimitri Verhulst nadat Joosten hun teksten heeft gefileerd. Tegelijk toont hij aan hoe veelkantig de hedendaagse literatuur is en hoe ze inderdaad alle maatschappelijke thema’s behandelt die vandaag de dag hot items zijn.
 
Een volgend hoofdstukje presenteert drie meer wetenschappelijke stukken: eentje over het feit dat de biografie nooit een wetenschappelijke studie kan zijn (interessant, want de academicus Joosten is zelf ook de biograaf van Jan Walravens), een over literatuur en rechtspraak, en een ander over de autonomie-gedachte in de 21ste eeuw. Voorbeeldig geargumenteerd, overtuigend, ontzettend leesbaar. Afsluiten doet hij met de reconstructie van een vakdiscussie – hij ging in de clinch over een wetenschappelijk artikel – waaruit zijn visie op onderzoek blijkt en waarbij hij aantoont dat hedendaagse insteken voor literatuurbenaderingen natuurlijk niet waardenvrij zijn.
 
Hoera! Een boek over Nederlands en Nederlandse letterkunde van nu is redelijk heterogeen – het bundelt opiniestukken, recensies en wetenschappelijk werk – maar er spreekt een immense liefde uit voor de Nederlandse literatuur en de studie daarvan. En is dat niet de functie van goed onderwijs: enthousiasmeren? Dus driemaal hoera voor Hoera! Een boek...
 
Jos Joosten: Hoera! Een boek over Nederlands en Nederlandse letterkunde van nu, AFdH, Enschede 2023, 216 p. ISBN 9789493183414

© 2024 | MappaLibri