Bij het ontstaan van de wereld

Drago Jančar werd geboren in 1948 en is een Sloveense auteur van romans, korte verhalen, essays en toneelstukken. Zijn nieuwste roman, Bij het ontstaan van de wereld, is in een mooie vertaling van Roel Schuyt verschenen bij Querido en levert fraaie modernistische literatuur op.  

Tot de jaren 1980 was het min of meer onmogelijk voor Jančar om zijn werk te publiceren, vanwege zijn nogal moeizame relatie met het bewind van president Tito: als jonge schrijver kwam Jančar al in conflict met het bewind en werd hij veroordeeld voor het verspreiden van ‘vijandige propaganda’, omdat hij een boekje over de beruchte massamoorden op het plateau van Kočevski Rog had uitgedeeld onder zijn vrienden.
 
Na Tito’s dood in 1980 kreeg Jančar meer vrijheid en daarmee ook meer bekendheid in binnen- en buitenland. Zeker in eigen land ontpopte hij zich als belangrijk publiek intellectueel: tussen 1987 en 1991 was hij voorzitter van de Sloveense afdeling van PEN, en hij heeft zich regelmatig kritisch uitgesproken over de Sloveense politiek en media. Vandaag de dag is hij redacteur bij Slovenska Matica, de uitgeverij waar hij in 1981 als secretaris aan de slag ging. Ook is hij al meerdere malen onderscheiden voor zijn oeuvre: zo won hij in 1993 de Prešeren-prijs, de hoogste Sloveense literaire onderscheiding, en in 2011 de Europese Prijs voor Literatuur.
 
Bij het ontstaan van de wereld is Jančars elfde roman. Het boek speelt zich af in de jaren 1960 in een industriestad in het Sloveense deel van de Joegoslavische republiek. De puberjongen Danijel wordt verliefd op de mysterieuze Lena, zijn nieuwe benedenbuurvrouw. De vrouw komt van het platteland, maar maakt een wereldse indruk: ze begint een relatie met de goedige Pepi, een van de vrienden van Danijels vader, maar blijkt er ondertussen nog een passionele relatie op na te houden met de gitaarspelende en motorrijdende vrouwenverslinder Ljubo.
 
Danijel is jaloers op beide mannen en gefascineerd door de verhoudingen tussen de drie volwassenen. Hij houdt de ontwikkelingen nauwlettend in de gaten en probeert ze te duiden, soms met hulp van een goede vriendin of een bevriende professor, soms door de Bijbel te lezen, dan weer door te luisteren naar de verhitte keukentafelgesprekken van zijn ouders of van zijn vader en diens kroegvrienden. Hoewel Danijel veel leert over liefde en haat, vrijheid en gevangenschap, passie en zelfbeheersing en vele andere moeilijkheden van het volwassen leven, lukt het hem maar niet om de dingen te doorgronden en kan hij niet voorkomen dat de affaire van Lena en haar twee minnaars uitloopt op een drama.
 
Jančar verweeft op knappe wijze de algemene verwarring die puberlevens kenmerkt met de specifieke Sloveense verdeeldheid tussen katholicisme/socialisme en verleden (lees: de Tweede Wereldoorlog) en toekomst (het bewind van Tito). Hoewel de plot geen uitzonderlijk spannende literatuur oplevert, zijn het vertelperspectief en de stijl bij vlagen behoorlijk origineel. Jančar schotelt de lezer een zeer inleefbare wereld voor. Geen hoogvlieger, maar wel literatuur pur sang.
 
Drago Jančar: Bij het ontstaan van de wereld, Querido, Amsterdam 2023. 240 p. ISBN 9789021470795. Vertaling van Ob nastanku sveta door Roel Schuyt. Distributie L&M Books

© 2024 | MappaLibri