Bloot verder

De autobiografische roman Bloot verder lijkt na de memoires Radeloos geluk en de roman Rovers het derde deel en tegelijk het hoogtepunt van een maatschappijkritische literaire trilogie. Jan Vanriet combineert in dit nieuwe boek herinneringen en anekdotes uit de eigen carrière met een kritische blik op de wereld van gisteren en vandaag tot een van de meest merkwaardige en boeiendste autofictionele teksten van de laatste tijd. Dat het hier om een nauwelijks verholen sleutelroman gaat, blijkt uit de coverafbeelding (een portret de auteur zelf) en de in het boek opgenomen foto’s van Vanriet, zijn echtgenote of documenten uit zijn archief, maar ook door de bij naam genoemde personen en de herkenbare personages. Zelf heeft het dubbeltalent Vanriet zich voor deze vertelling opgesplitst in de dichter Gaston Boesmans en de schilder Louis Zoethout (het hoofdpersonage in Rovers) – duidelijk twee zielen in een borst.  

Boesmans besluit om lichter te gaan leven en zijn archief op te ruimen. Dat is het vertrekpunt voor het oprakelen van een aantal herinneringen: er worden brieven uitgelicht die een inkijk geven in het gekonkel in de literaire wereld, maar ook een aantal voor de eigen ontwikkeling belangrijke ontmoetingen in het kunstenaarsmilieu wordt gememoreerd. Dat alles wordt gelardeerd met overdenkingen over vandaag. Actuele kwesties komen aan bod zoals de vraag hoe wij met ons cultureel erfgoed omgaan, de discussie of schilderijen in theater vervangen mogen worden, populaire cultuur, covid, en de politieke en maatschappelijke reactie op de invasie in Oekraïne. Daarover wordt nagedacht, en gediscussieerd tussen de schrijver en de schilder.
 
Natuurlijk is de paradox van dit boek dat de auteur die zich wil ontdoen van zijn verleden er net daardoor opnieuw mee geconfronteerd wordt. De roman zelf wordt een metafoor voor het geheugen: een selectie van wat belangrijk genoeg geacht wordt, is hier nu bewaard. In die zin moet ook de titel begrepen worden: op die manier kan het hoofdpersonage, zich ontdaan van alle ballast, weer verder, maar tegelijk heeft hij zich wel volledig bloot gegeven, wat suggereert dat hier onder het mom van fictie de naakte waarheid is gezegd. Dat grandioze spel met vergeten en onthouden, met de afsplitsingen van de eigen persoon, en met feit en fictie, maakt van Bloot verder een van de slimste autobiografische romans van de laatste tijd.
 
Jan Vanriet: Bloot verder. Borgerhoff & Lambrigts, Gent 2023, 328 p. ISBN 9789463939966

© 2024 | MappaLibri