Hemelstrand

Unheimlich. Uncanny. Een Nederlands equivalent dat de sfeer van Hemelstrand even goed vat, is moeilijk of niet te vinden. De reden daarvoor kan afgeleid worden uit de aanbeveling van de Daily Mirror op de omslag van het boek, waar John Ajvide Lindqvist omschreven wordt als ‘Zwedens antwoord op Stephen King’. Net als de Amerikaanse master of horror zoomt Lindqvist (bekend van zijn verfilmde bestseller Laat de ware binnenkomen) in op het afschuwelijke en onnoembare dat in elke mens verscholen zit, afgedekt door niet meer dan een dun laagje beschaving. Beide auteurs zijn experts in het creëren van fictionele situaties die dat beschavingslaagje wegschrapen en de rioolputjes eronder blootleggen. Doodgewone mensen die doorslaan: het is angstaanjagender dan welke zombie of geflipte seriemoordenaar dan ook.
Het verhaal: een groepje mensen ontwaakt op een ochtend in hun caravan. De avond ervoor stonden de caravans nog op een drukbezet kampeerterrein. Nu staan ze in een verlaten vlakte waar zover het oog kan reiken niets anders te zien is dan onnatuurlijk groen gras dat veel te perfect gemaaid lijkt, en een eindeloze hemel waarin een zon ontbreekt. Waar zijn ze terechtgekomen? Waarom? En hoe geraken ze er weer weg? Acht volwassenen, twee kinderen, een kat en een hond moeten zich opmaken voor een griezelig avontuur in niemandsland dat hen met de gruwel in henzelf confronteert.
Hemelstrand is een spannend maar ook een traag boek. Lindqvist is bovenal een meester in sfeerschepping. Hij laat de lezer stukje bij beetje, samen met de personages, de wetmatigheden ontdekken van het mysterieuze desolate oord waar ze zijn gedropt. Hij neemt bovendien zijn tijd om alle personages zorgvuldig te introduceren en hen te voorzien van een verleden dat hen gemaakt heeft tot wie ze zijn. Daarbij staat imperfectie centraal, zoals in de proloog wordt aangegeven:

‘Aan het tekort kent men de mens. We kunnen ons een beeld vormen van personen aan de hand van hun talenten en hun goede of slechte eigenschapen. Alles wat aan de buitenkant te zien is. Maar als we echt willen begrijpen wie ze zijn, moeten we het donker in stappen en ons op de hoogte stellen van waar het hun aan schort. […] Je zou kunnen zeggen dat het tekort ons tot mensen maakt, incompleet en fantastisch interessant. Je kunt ook zeggen dat het ons tot reptielen maakt, die zich tussen hemel en aarde voortslepen op zoek naar iets om de leegte mee op te vullen.’

Het is precies dat wat er in Hemelstrand gebeurt: je stapt samen met de personages het donker in – als je durft. Dat Lindqvist die verborgen wereld tot leven kan brengen, staat buiten kijf. Het is alleen jammer dat hij weinig antwoorden geeft. Aan het einde van het boek heb je alleen wat cryptische hints gekregen over waar het hele verhaal zich nu eigenlijk heeft afgespeeld. Wie heeft de kruisen op de caravans gezet? Waar hebben de personages 400 pagina’s lang rondgedoold? En wat is de rol van Peter Himmelstrand (de liedschrijver aan wie het boek zijn titel dankt) in dit alles? Deze experimentele horrorthriller wordt uiteindelijk te abstract en zelfs filosofisch en laat daardoor te veel losse eindjes over, en dat is jammer in een verder bijzonder sterk boek dat echt onder je huid kruipt. Of was dat net de intentie van de auteur? Aan het tekort kent men het boek – incompleet maar toch fantastisch interessant? 

Amsterdam : A.W. Bruna, 2015, 416 pagina’s. Oorspr. titel: Himmelstrand. ISBN 9789056725280

© 2024 | MappaLibri