Is dit een reisverhaal, een historische studie in scherven of een filosofisch essay? Het prozagenre dat de Duitse, in Engeland wonende auteur W.G. Sebald (geb. 1944) beoefent, laat zich niet in één categorie onderbrengen. Uitgangspunt is een voettocht die de auteur ondernam door het graafschap Suffolk, een dun bevolkt gebied aan de Engelse oostkust. In dit landschap vindt Sebald sporen van vernietiging en verval, die hem terugbrengen naar uiteenlopende historische figuren, plaatsen en tijden, die hij doet herleven als was hij er zelf bij. Zo ontstaat een amalgaam van natuurobservatie, geschiedenis, geografie, politieke en psychologische reflectie. Op de ene bladzijde vertoef je nog aan de desolate Engelse kust, een bladzijde verder bekijk je een oude schoolfilm over de haringvangst of word je verplaatst naar de anatomische les van dokter Tulp, de slavernij in Belgisch Kongo, de verwoestingen van diverse oorlogen, de Taiping-opstand in China of de peripetieën van de zijdeteelt. Daarnaast zijn er intrigerende portretten van Thomas Browne, Joseph Conrad, A.C. Swinburne en Chateaubriand.
De rode draad is de melancholie, het besef dat de opgaande lijn van de menselijke geschiedenis en heilsverwachting steeds weer wordt omgebogen door onderdrukking, uitbuiting, vernietiging en verdwijnen. Herhaaldelijk bekruipt de auteur het gevoel dat ""de bol die wij bewonen vol ligt met uitgestrekte, als door de zeis van Saturnus neergemaaide en geoogste lichamen -- een eindeloos lang kerkhof voor een epileptische mensheid"". Sebald maakt dit besef, dat haast tot immobilisme leidt, draaglijk door de scherpte waarmee hij details waarneemt en verbindt met een ruimer geheel. De foto's en oude documenten die in de tekst zijn geïntegreerd, zorgen voor een verrassend surplus. De ringen van Saturnus is een groot boek, dat enig uithoudingsvermogen vraagt, maar er veel voor teruggeeft.
W.G. Sebald, De ringen van Saturnus, De Bezige Bij Amsterdam, 2007, 296 p., ill. € 18,9. ISBN 9789023425854. Vert. van: Die Ringe des Saturn : eine englische Wallfahrt door Van Hengel, Ria
Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2007
© 2024 | MappaLibri